Luxexcel, weer les in bescheidenheid voor technici
Het avontuur van Luxexcel is een intrigerend verhaal over starten en scalen in de hightech. Maar het is voor ons technici ook de zoveelste les in bescheidenheid. Sales en marketing gaan er vandoor met de buit en idealen.
Al zijn je uitvindingen nog zo slim en uniek, al timmer je de zaak volledig dicht met patenten, de Luxexcel-case laat zien dat er altijd machtigere partijen zijn. In dit geval internetgigant Meta met op de achtergrond luxemerk EssilorLuxottica.
Laten we beginnen bij het aanstekelijke technische succes van Luxexcel. Een handvol technici ontwikkelt een techniek om optiek te 3D-printen en onderweg ontdekken ze tot hun eigen verbazing dat ze een greenfield-technologie te pakken hebben die potentieel ontwrichtend is voor een miljardenmarkt, die van de brillen. Maar weinig startende ondernemingen in de hardware worden geboren onder zo’n gunstig gesternte.
Het succesverhaal beleefde enkele maanden geleden een voorlopig einde met de koop door internetgigant Meta, volgens weekblad De Tijd ‘voor een heel pittig prijskaartje’. Leuk voor de investeerders, die zoals het Vlaamse opinieblad schrijft, ‘de kassa mogen passeren’.
Met het opslokken door Meta komen we ook bij de keerzijde van het verhaal. We hebben het in hightech Nederland vaak over een tweede ASML, maar deze case toont maar weer dat het uiterst moeilijk is om zelfstandig uit te groeien tot een miljardenbedrijf – de spreekwoordelijke eenhoorn. Zelfs als je een unieke technologie hebt en de boel volledig dichttimmert. Als je echt uitblinkt, hoesten machtige partijen eenvoudigweg honderden miljoenen of miljarden op en halen je van de markt.
Ingredients enabling carbon neutrality of warehouse systems
5 oktober 2023 vindt de INCOSE-NL workshop 2023 plaats, met spreker Daan Meijsen van Vanderlande. Tijdens de workshop krijg je inzicht in de verschillende cross-cutting duurzaamheidsperspectieven voor hightech systemen. Bekijk het volledige programma online en registreer nu!
Zelf ben ik een van die naïeve optimisten die lange tijd de hoop koesterden dat de Belgisch-Nederlandse machinebouwer met zijn technologie de koers zou kunnen verleggen van een sterk vervuilende industrie (het verspanen van brillenglazen). Ik ben wel weer zo realistisch dat ik dit onder Meta niet meer zie gebeuren.
In de paar jaar dat hij bij Luxexcel aan het roer stond, zei toenmalig ceo Hans Streng dat het in de markt zetten van een duurzaam alternatief voor brillenglazen onderdeel was van zijn drive. Net voor zijn vertrek in 2018 had Streng het in weekblad De Tijd nog over ‘honderden machines per jaar’ die Luxexcel zou gaan verkopen. Daarvan is het nooit gekomen, het werkelijke totale aantal ligt waarschijnlijk bij enkele tientallen – mogelijk minder, ik heb geen exacte cijfers. Het Zwitserse Optiswiss zegt als enige in Europa over een Luxexcel-machine te beschikken – dat zegt voldoende.
In de afgelopen vijf jaar werd steeds duidelijker dat AR- en VR-features inbouwen een betere, maar wellicht ook meer realistische strategie was dan printers ontwikkelen voor duizenden optieklabo’s. De dominante partijen zijn luxeconcerns Essilor en Luxottica (Bvlgari, Ray-Ban, Chanel) – zij maken de bulk van de brillenglazen en vormen tegenwoordig één bedrijf. EssilorLuxotica heeft waarschijnlijk nooit iets te vrezen gehad van de Belgisch-Nederlandse uitvinder-ondernemers.
Ik constateer – weliswaar achteraf – dat het nooit realistisch is geweest om met 3D-optiekprinten een tot op het bot uitgeknepen productieproces te verdringen in een volledig door kosten gedreven markt. Een arena die bovendien niet op technische innovatie zit te wachten, maar waarin brillenketens en luxemerken met hun marketingmachines vooral bezig zijn met het creëren van een schijnwereld en daarbij het grootste deel van de marge pakken. Waarom zou EssilorLuxotica zich met zijn bijna-monopoliepositie ook maar iets aantrekken van een lastige innovatie in productietechnologie?
Dus ging Luxexcel de business zoeken in marktsegmenten die wilden betalen voor een hoge toegevoegde waarde. Die vond het in augmented en virtual reality. Luxexcel ging in 2018 al een relatie aan met het Amerikaanse merk Vuzix voor augmented-realitybrillen. Het sloot enkele jaren later partnerships met Lumus en WaveOptics, beide produceren reflecterende golfgeleiderschermpjes waarmee Luxexcel AR-functionaliteit in zijn printproces kan opnemen.
De koop door Meta laat mooi zien dat Luxexcel in deze markt de speler met de sleuteltechnologie was (en niet de met elkaar concurrende starters Lumus en WaveOptics). Voor het verwerven van die positie zijn de Belgen en Nederlanders nu beloond.
Meta was voor 2021 al een vrijage begonnen met optiekgigant EssilorLuxottica dat in dat jaar de Ray‑Ban Stories op de markt bracht, een nieuwe-generatie smart glasses. Ik kan er niets over vinden, maar reken maar dat Luxexcel-machines daar de glazen voor printen.
