Worsteling met commotie rond grensoverschrijdend gedrag tech-prominent

Journalistiek onderzoek van het Financieele Dagblad (FD) veroorzaakte de afgelopen weken een kleine storm in het Eindhovense start-up-ecosysteem. De zakenkrant kwam met drie concrete gevallen waarbij de medeoprichter van HightechXL en het fonds DeeptechXL vrouwen had lastiggevallen. Daarbij was sprake van een afhankelijke relatie. Twee van de vrouwen waren verbonden aan startups waarin de hij zelf investeerde.

Na de publicatie spraken de grootste DeeptechXL-investeerders ASML, Invest-NL, Pensioenfonds PME, Philips en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) hun afkeuring uit. Met een initiatief op Linkedin riepen ruim tweehonderd investeerders op om een vertrouwenspersoon voor de Nederlandse start-up-gemeenschap aan te stellen.

Het FD-onderzoek was uitgebreid. De krant werkte ruim een jaar aan dit verhaal daarbij tientallen mensen uit het hightechecosysteem werden benaderd, zo laat de redactie weten.

Betrokkenen ontkennen de bevindingen niet, maar hebben toch kritiek op de werkwijze en berichtgeving van de krant. Ze benadrukken dat ze de beschreven gebeurtenissen op geen enkele wijze willen bagatelliseren, maar tegelijkertijd constateren ze dat de berichtgeving eenzijdig is en dat relevante informatie die bekend was bij de redactie niet is meegenomen in het artikel.

Het FD portretteerde de oprichter van HightechXL en DeeptechXL op zaterdag 15 november als techkoning, en wel eentje ‘die diversiteit predikte en vrouwen seksueel belaagde’. Zijn naam en die van zijn slachtoffers waren geanonimiseerd, maar met heldere verwijzingen naar zijn rollen bij de start-upfondsen was het voor iedereen duidelijk om wie het ging.

Te veel en te vaak

HightechXL en DeeptechXL veroordelen het in 2023 naar boven gekomen gedrag met hun medeoprichter. Ze benoemen het zelf als ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’. DeeptechXL-managing partner Teska van Vuren: ‘Het is onbestaanbaar, hoe haal je het in je hoofd. Je valt vrouwen niet lastig. Dat gebeurt te veel en te vaak.’

Ondanks wat er is gebeurd, worstelt Van Vuren - jurist van huis uit - met de in haar ogen eenzijdige berichtgeving. Ze benadrukt dat ze vanwege de arbeidsrelatie niet alles kan delen. ‘De getroffen vrouwen moeten natuurlijk primair recht worden gedaan, maar ook hij verdient zorgvuldigheid’.

Wat er is voorgevallen dient volgens haar te worden benoemd en besproken. ‘De feiten zijn de feiten, die kunnen en willen we niet onder tafel schuiven. Dat hebben we ook nooit gedaan. Toen we in 2023 hoorden van het gedrag van de betrokken persoon hebben we direct harde, formele maatregelen genomen. We moeten er als bedrijf en sector van leren en het mag nooit meer gebeuren. Maar het moet wel op rechtvaardige manier.’

Van Vuren en HightechXL-directeur John Bell kregen vooraf geen inzage in het bewuste artikel. FD legde hen slechts een aantal citaten voor. Beiden waren verrast toen ze op 15 november met de publicatie werden geconfronteerd. Van Vuren was ervan op de hoogte dat FD verschillende mensen in haar netwerk had gesproken. Dat waren er volgens haar minstens twaalf en ze wist dat specifiek twee vrouwelijke founders zich ook positief hadden uitgesproken over 'Hans', zoals de persoon was geanonimiseerd in het artikel. Daarvan zag ze echter niets terug. ‘Daarnaast worden er in het artikel en in een opvolgende publicatie een aantal zaken beweerd die aantoonbaar onjuist zijn. We hebben de redactie daarop gewezen, maar ze weigerden dat aan te passen.’

Dozijn

HightechXL is in 2013 opgestart. Bij de oprichting van het fonds DeeptechXL in 2023 heeft de betreffende persoon al zijn aandelen in HightechXL verkocht. Hij opereerde daarna in een team van een dozijn DeeptechXL-partners en -medewerkers (waarvan sommigen ook investeerder zijn) die start-ups op dagelijks basis begeleiden.

De founder meldde zich voorafgaand aan de FD-publicatie ziek. In de dagen daarna heeft DeeptechXL in overleg met deze partner besloten dat hij zijn werkzaamheden zou neerleggen. Hij lichtte dit vervolgens zelf aan de DeeptechXL-investeerders toe.

DeeptechXL is een fonds dat ongeveer 110 miljoen euro beheert met bijdragen van ASML, Pensioenfonds PME, Philips en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). Zij lieten aan FD en Eindhovens Dagblad weten dat ze het omschreven gedrag ontoelaatbaar vinden.

‘Iedereen heeft recht op een veilige en respectvolle werkomgeving’, reageerde een woordvoerder van Philips tegenover het ED. ‘Wij betreuren de ontstane situatie en leven mee met de betrokken vrouwen.’ Philips is in gesprek met DeeptechXL ‘om duidelijkheid te krijgen over de feiten, genomen maatregelen en vervolgstappen.’ ASML zegt dat het een zerotolerancebeleid voert op grensoverschrijdend gedrag.

Sectorbrede vertrouwenspersoon

De BOM plaatste een reactie op zijn website. Invest-NL wil de aanstelling van een vertrouwenspersoon verplicht stellen bij alle bedrijven waarin het fonds investeert. Invest-NL en de investeerderskoepel NVP zijn intussen in gesprek over een particulier initiatief voor een sectorbrede vertrouwenspersoon voor de hele start-upscene. De BOM steunt dit plan ook.

Dat particuliere initiatief kwam van Lisa Brouwer van Curiosity VS en Djoni de Vos van Keen Venture Partners die een brief op Linkedin plaatsten en voorstelden om een vertrouwenspersoon aan te stellen, een centraal punt waar iedereen in het hightech ecosysteem op een veilige manier wangedrag kan melden.

‘Voor velen van ons was de inhoud [van het FD-artikel] niet alleen schokkend, maar helaas ook herkenbaar’, schreven Brouwer en De Vos. ‘Als investeerders, ondernemers en leiders binnen dit ecosysteem kunnen wij niet langer accepteren dat personen jarenlang ongehinderd misbruik kunnen maken van machtsposities, mede omdat meldingen nergens veilig kunnen worden gedaan en er geen centrale plek is waar meldingen worden bijgehouden.’

In hun brief schrijven ze dat de huidige versnippering binnen het Nederlandse VC- en start-upecosysteem het lastig maakt voor slachtoffers om grensoverschrijdend gedrag te melden. Veel fondsen zijn volgens hen klein, hebben geen formele vertrouwensstructuur, en ‘slachtoffers zijn vaak afhankelijk van investeerders, partners of mentoren.’ Ze schrijven verder dat er geen beeld is van de grootte van het probleem, maar dat het in voorkomende gevallen schadelijk is voor individuen, ‘maar ook voor het vertrouwen in ons ecosysteem, voor talentretentie, en voor de reputatie van Nederland als innovatiehub.’ De oproep met een voorstel voor een centraal meldpunt werd ondertekend door ruim tweehonderd mensen, vooral investeerders.

Machtsverhouding

De in het FD-artikel beschreven incidenten zijn ernstig. De krant maakt duidelijk dat het venijn zit in de machtsverhouding van de belager en zijn slachtoffers. Hij investeert privé in twee bedrijven met de betrokken vrouwelijke oprichters. ‘Ze zijn jong en kijken tegen hem op. Bovendien zijn er daarmee ook andere medewerkers van hem afhankelijk’, aldus het FD dat meldt dat alle drie geschokt zijn als hun mentor-investeerder seksuele avances maakt. ‘Aanvankelijk zwijgen ze, uit angst voor repercussies. Wat ook meespeelt: er is geen loket waar ze zich kunnen melden’, aldus het FD.

Van Vuren spreekt de suggesties van het FD stellig tegen. Volgens haar sprak één vrouw de managing-partner daags na het voorval aan op zijn gedrag. ‘Die bood meteen zijn excuses aan. Hij gaf tevens aan het te begrijpen als ze over het voorval een formele klacht zou indienen. Ze besloot dat niet te doen.’

Ook de bewering van het FD dat er ‘geen loket’ was, klopt volgens Van Vuren niet. Er was een uitgebreid HR- en mentorsysteem waar de vrouwen terecht hadden gekund. Ook dat is aan het FD verteld, maar niet meegenomen in het artikel.

Juridische lading

Het is wel duidelijk dat de founder ernstig in de fout is gegaan. Voor de vrouwen was dit duidelijk een traumatische ervaring. Maar hoe ontoelaatbaar ook, het bleef begrensd. Het Financieele Dagblad omschrijft het als ‘seksueel belagen’. Het Eindhovens Dagblad heeft het over ‘vermeend seksueel grensoverschrijdend gedrag.’ FD laat weten te hebben besloten om zwaardere termen niet te gebruiken, maar het wel te hebben overwogen. Daar is toch vanaf gezien ‘vanwege de juridische lading’, laat medeauteur Sandra Olsthoorn weten.

Van Vuren van DeeptechXL en Bell van HightechXL bevestigen dat er sprake was van grensoverschrijdend gedrag. Van Vuren: ‘Hoe ernstig dat ook is, het ging niet om strafbare handelingen.’ Van Vuren vindt dat de berichtgeving over haar collega te eenzijdig was. FD schildert hem in haar ogen af als 'predator'. ‘Dat is hij niet’, zegt ze.

Drie gevallen

De voorvallen betreffen drie afzonderlijke gevallen van grensoverschrijdend gedrag, in 2015, in 2021 en in 2022. ‘Geen van deze voorvallen waren bij ons bekend’, verduidelijkt Van Vuren. Het fonds DeeptechXL werd immers in 2023 pas opgericht. ‘Er waren geen meldingen, geen formele klachten en geen aangiftes.’ De DeeptechXL-directeur zegt dat de voorvallen in haar managementteam bekend werden via een tussenpersoon die in contact stond met een van de betrokken vrouwen.

Op het moment dat het DeeptechXL-management hiervan hoorde, zeggen ze direct te hebben gehandeld. ‘Wij hebben de betreffende persoon onmiddellijk voor een formeel gesprek uitgenodigd, gevolgd door een formele waarschuwing en verplichte professionele begeleiding’, aldus Van Vuren. ‘We hebben ondubbelzinnig uitgesproken dat er binnen DeeptechXL, binnen onze start-ups en binnen het bredere ecosysteem geen enkele ruimte bestaat voor seksueel grensoverschrijdend gedrag of enige andere vorm van grensoverschrijding.’ Ook zegt Van Vuren haar team in 2023 direct en volledig te hebben geïnformeerd over de situatie.

De betrokken partner heeft volgens Van Vuren zonder voorbehoud zijn excuses aangeboden en spijt betuigd. Het voorval uit 2015 is verder pas begin 2024 bij DeeptechXL bekend geworden. ‘Ook toen hebben wij geprobeerd in contact te komen met de betrokken persoon om de feiten te kunnen vaststellen, maar die wens was er niet’, aldus Van Vuren.

John Bell van HightechXL bevestigt dit. ‘Toen bij ons via via binnenkwam dat er in het verleden sprake was geweest van seksueel grensoverschrijdende gebeurtenissen, hebben we hulp aangeboden aan de betreffende persoon en ook voorgesteld om een gesprek aan te gaan, maar de betreffende dames wilden dat niet. Een ceo van een start-up (waarvan een van de vrouwen mede-founder was, RR) zei dat er maatregelen waren genomen voor zijn medewerkster. Zij wilde daar zelf niet meer over praten. Als deze dames niet willen praten, is het moeilijk om onafhankelijk onderzoek te doen.’

Bell zegt zich vanaf dat moment te hebben gericht op preventie. ‘Als HightechXL hebben we toen een vertrouwenspersoon aangesteld voor al onze start-ups en ons eigen team. Die persoon verzorgt workshops over ongewenst gedrag. Het gaat om intensieve workshops waar alle medewerkers van start-ups bij aanwezig kunnen zijn. We hebben medewerkers uit veel landen en culturen. Dan is het belangrijk dat je rekening houdt met allerlei culturele achtergronden, het gaat niet alleen om man-vrouwverhoudingen. Het was gefocust op preventie. We zagen geen gevaar dat de bewuste persoon zich opnieuw ongewenst zou gaan gedragen.’

DeeptechXL, dat in 2023 in zijn opstartfase zat, trok later ook een eigen externe vertrouwenspersoon aan.

Desgevraagd zegt Van Vuren dat een externe vertrouwenspersoon geen formaliteit is of 'doekje voor het bloeden.' ‘Het zijn serieuze functies, uitgevoerd door professionele bureaus waar mensen volledig anoniem terechtkunnen en waar meldingen leiden tot onafhankelijk onderzoek. Juist omdat wij het belang hiervan erkennen, werken wij al jaren met zo’n extern bureau.’

John Bell over het huidige landelijke initiatief: ‘Het is goed dat er een initiatief is ontstaan en heb als input meegegeven dat een vertrouwenspersoon makkelijk te benaderen moet zijn, waarbij een vertrouwenspersoon voor heel Nederland waarschijnlijk niet gaat werken. Die afstand is te groot. Het kan mogelijk wel in de verschillende regio's.’

Geüpdatete versie 5-12-2025