‘We kijken hier met z’n allen naar ASML, maar ik zie spectaculaire groei in de volledige industrie’

Sinds twee jaar leidt Tjarko Bouman NTS Group, een toeleverancier die afstevent op een half miljard euro omzet binnen enkele jaren. De ceo over zijn eerste observaties, kansen in de hightech en NTS’ huidige groeikrampen.

René Raaijmakers

Hij komt van een productfabrikant, maar Tjarko Bouman zat bij zijn vorige werkgever Vanderlande toch vooral in een toeleverrol. Als algemeen directeur bij de activiteit Warehouse Parcel International gaf hij bijna zes jaar leiding aan ruim duizend mensen die samen een half miljard omzet genereerden – ruim eenvijfde van de Veghelse Toyota-dochter.

Als ceo van NTS doet de van oorsprong bedrijfskundige het met minder omzet en meer mensen. Maar de jaarlijkse inkomsten zijn wel fors aan het stijgen. De first-tier hightech supplier groeide in 2021 met 15 procent naar 318 miljoen euro. Dit jaar gaat het richting de 400 miljoen.

Op zijn kantoor aan de Dillenburgstraat in Eindhoven vertelt Bouman dat de rol van NTS in de keten best vergelijkbaar is met zijn ervaring in contract warehousing en logistics bij Fedex. Hij werkte er met hightech opdrachtgevers en had daarnaast veel contact met andere partijen in de logistiek. ‘Het businessmodel is best vergelijkbaar.’

Maar wat hem wel heeft verrast, is de ‘enorme verwevenheid’ in Eindhoven. ‘Zowel tussen oem’s en toeleveranciers als de hele toeleverketen onderling. First tier, second, enzovoorts. Ik zat in Veghel redelijk dicht bij Eindhoven, maar dat is hier toch echt anders.’

Eindhovens model over hele wereld

Dat het Eindhovense model zich heeft verspreid over de wereld noemt hij bijzonder. Het outsourcingmodel waarmee ASML pionierde, is inmiddels ook door andere semicon equipmentbouwers als KLA, Applied Materials en ASM International omarmd. ‘Die richten hun keten op een heel vergelijkbare manier in’, zegt Bouman. ‘Dat model is over de hele wereld gekopieerd. In Azië komen wij naast onze klanten op dezelfde locaties bedrijven tegen als VDL ETG en KMWE. De unieke competentie die hier in de regio is ontwikkeld, is geëxporteerd naar het buitenland en naar andere klanten.’

Meer dan een kwart van zijn omzet haalt NTS bij ASML. ‘Ik denk dat het omzetdeel ASML voor vrijwel de hele regio hoger is dan 25 procent’, zegt Bouman. Hij wijst erop dat er een verschil is tussen regionaal niveau en bedrijfsniveau. Voor veel bedrijven is de lokale levering aan ASML namelijk substantieel hoger dan die 25 procent. ‘Veel hoger dan ze op company-niveau rapporteren’, zegt Bouman. Dat geldt ook voor NTS in Brno, Tsjechië, dat vooral aan Thermo Fischer levert. Zijn Singaporese vestiging levert niet aan ASML, maar wel aan andere semicon-klanten als Applied Materials, ASM International, KLA en Unity.

Topgroep van vijftien tot twintig oem’s

ASML kwam in de crisis van 2002 tot 2003 met de eis dat leveranciers niet meer dan 25 procent van hun omzet in Veldhoven mochten halen. Die uit risicomanagement geboren wens heeft de lithogigant inmiddels losgelaten. Maar een te grote afhankelijkheid van ASML kan nog steeds onwenselijk zijn. Bouman vindt het acceptabel. ‘Zolang je een goed gebalanceerde portfolio expertises hebt, die je over de volledige platform range en wereldwijd aan klanten kunt leveren, dan zie ik daar geen problemen. Door onze global footprint zijn wij lang niet alleen afhankelijk van ASML.’

De vraag vanuit ASML is stabieler geworden, minder gevoelig voor downturns, maar dat geldt volgens Bouman voor de volledige front-end semicon industrie. ‘In een chipfabriek staat naast een ASML-scanner een reeks van machines. Meetinstrumenten, depositie- en etsapparatuur, noem maar op. Alle semicon equipment leveranciers aan waferfabs groeien. Onze topklanten bestaat uit een groep van vijftien tot twintig oem’s. Daarin zien wij voor de komende vijf jaar de grote toekomst. ASML is er een van, maar alle anderen zijn even belangrijk als het om groei gaat. Hier kijken wij [en andere toeleveranciers] met z’n allen naar ASML, maar ik zie een spectaculaire groei in de volledige industrie. Ook bij onze andere vestigingen. Een aantal van onze klanten zeggen wel: ik wil niet geraakt worden door ASML, dus ga gericht voor ons investeren, onafhankelijk van ASML.’

Semicon en analytical

Voor NTS is semicon equipment de grootste afzetmarkt, daarna komt analytical. Samen zijn ze goed zijn voor 90 procent van de omzet. In analytical rekent NTS naast Thermo Fisher ook Malvern Panalytical en Bruker tot zijn grotere klanten. Groei ziet Bouman ook in de 10 procent overige activiteiten. ‘Healthcare komt nu terug, na corona, en we zien ook weer meer industriële klanten. Als we nog meer capaciteit hadden gehad, dan waren we harder gegroeid.’

27 nieuwe machines op zelfde vierkante meters

Waar zit NTS dan krap in zijn jas? Mankracht, beschikbaarheid van machines en vierkante meters, somt Bouman op. ‘De beperkende factoren zitten eigenlijk overal en dat zien we wereldwijd. Daarom investeren we wereldwijd ook volop in automatisering, capaciteitsuitbreiding en het aantrekken en behouden van onze collega’s.’ In Drachten bouwt het bedrijf een nieuw pand gericht op ultraprecisieverspaning. In Singapore renoveert het een gebouw waar een dubbel zo grote nieuwe vestiging komt. Ook in Eindhoven en Tsjechië groeit NTS. ‘In Hengelo (bij dochter NTS Norma, red.) hebben we op dezelfde vierkante meters vorig jaar 27 nieuwe machines naar binnen gereden. Dus ja, aan alle kanten realiseren we maximale capaciteit.’

Wat de overspannen arbeidsmarkt betreft, is Bouman vrij nuchter. Hij staart zich niet blind op Eindhoven, waar werving in de techniek ‘super uitdagend’ is. ‘Wij kijken veel meer per regio’s. De activiteiten die we ooit overnamen van Philips in Drachten zijn inmiddels gegroeid naar honderd mensen. We hebben daar gericht geïnvesteerd en dat doen we ook in andere delen van Nederland en de wereld. In Hengelo staan we goed bekend en daar hebben we vorig jaar veertig mensen aangenomen, puur op precisieverspaning. Kijk naar ons werk: het is echt vakmanschap wat de klok slaat. Die mensen willen vaak in hun regio blijven werken en wonen. Op meerdere locaties zitten is echt een bewuste strategie.’

Hij zegt dat hij geen beleidsmaker of politicus is, maar maakt wel duidelijk dat partijen zich te veel blindstaren op groei in en rond Eindhoven. ‘Als je kijkt naar huisvesting, scholen, de universiteit, sportverenigingen, de hele infrastructuur in de regio … ik heb daar ernstige twijfels bij. Zeker voor ons als contract manufacturer zijn met name vakmannen en -vrouwen belangrijk. Die moeten we lokaal bereiken. In Venray werken vijftig mensen voor ons. Die krijg ik hier in Eindhoven niet snel gevonden.’

Internationaal idem dito: ‘In Tsjechië zien we vakmanschap, maar ook meer mensen die meer dan in Nederland kiezen voor technische opleidingen. Het is overal uitdagend, dat is de grote gemene deler, maar op iedere locatie zijn er andere omstandigheden.’

De verhoudingen in de keten vallen op

Toeleveranciers in het ASML-ecosysteem halen ebidta marges van 3 tot 10 procent met uitschieters tot boven de 15 procent voor unieke competenties. De marges van ‘partner-oem’s’ als Zeiss en Trumpf gaan richting de 50 procent. Die lage beloning heeft Bouman in zijn eerste twee jaar bij NTS wel verbaasd. ’De verhoudingen in de keten vallen wel op. Als contract manufacturer hebben we natuurlijk een andere rol dan een oem. Wij zitten meer op maakbaarheid en realisatie. Een oem zit meer op markt en R&D. Zij leggen het maken bewust neer bij ons. Wel zien we onze klanten ook steeds meer ontwikkelprojecten uitbesteden. Dat onze beloning daarvoor vergelijkbaar is met wat ik zag bij contract logistics, mijn vorige werkgever, dat heeft me wel verbaasd.’

Of er veel speelruimte is om de balans tussen hightech suppliers en opdrachtgevers te verschuiven naar hogere marges voor de leverende partij betwijfelt Bouman. ‘Het businessmodel bestaat al enige tijd en het is altijd lastig om tegen de stroom in iets te veranderen. Tenzij je iets unieks hebt. Daar zie je wel iets veranderen. Een aantal bedrijven in de regio ontwikkelt eigen IP. Wij zitten meer op het maken, mechanica en mechatronica. Uiteindelijk is het aan de totale regio om te kijken hoe je dat verdeelt. Met marges van 10 procent zie ik ons niet snel eigen R&D en kennis opbouwen.

Waar wij wel in investeren is maakbaarheid. Bij ons is ontwikkeling en engineering slechts een deel van de business. Onze D&E richt zich op productontwikkeling en het vervolgens in serie maken om het productieapparaat te voeden. Feed the beast, want dat is waar wij onze omzet vandaan halen. Als je dat goed doet, met continue kostprijsverbetering en efficiënter werken, dan kan je daar prima geld verdienen. Er moet wel een win-win zijn, ook voor NTS.’

Private equity

Op dit moment trekt de hightech serieus geld aan van onder meer private equity. Investeringsmaatschappij Hal nam vorig jaar een belang van bijna een derde deel in Prodrive, Idex nam onlangs Muon over. Is het tijd om te cashen voor de familie Wintermans die met Highlands Beheer eigenaar is van NTS? ‘In tegendeel’, zegt Bouman. ‘De familie Wintermans ziet NTS als familiebedrijf en niet als tijdelijke investering, vergelijkbaar met private equity. Dat is echt anders. Ze hebben een duidelijke transitie gemaakt van sigarenbedrijf naar technologie en zijn nauw betrokken bij NTS, Additive Industries en ATD Machinery.’

‘Als je kijkt naar de regio, dan zie je dat de huidige groei financiering nodig heeft. Een van de manieren is dat via private equity te doen. De industrie groeit hard, er is enorm veel potentie, ook voor de toekomst en er wordt serieus geld verdiend. Dus logisch dat het de interesse van private equity heeft.’

Plaatwerk en lakken

Op de nieuwe locatie in Singapore gaat NTS plaatwerk voor behuizingen maken, geautomatiseerd lakken en mechatronica-assemblage doen. Ook in Nederland doet NTS nog veel in plaatwerk – wat in historisch opzicht uit Nebato komt. In hoeverre moet een eerstelijns toeleverancier nog zelf kanten en lakken? Voor Bouman staat dit niet ter discussie. ‘Het klinkt laagwaardig, maar wij spuiten geen autodeuren, maar super hoogwaardige frames van machines die in cleanrooms staan of in het hart van een apparaat zitten. Er zijn maar weinig bedrijven die dat kunnen. Dat gespecialiseerd werk vertaalt zich bovendien in een goede beloning.’

‘Het unieke van NTS is juist dat wij het wereldwijd combineren met andere activiteiten. Klanten komen bij ons met een idee en willen dat uiteindelijk in meestal kleine series produceren. We kunnen voor hen alle stappen invullen. Dat maakt ons juist uniek, ze kunnen alles bij ons neerleggen.’ Bouman zegt dat hij daar in de toekomst zelfs meer en meer toegevoegde waarde ziet. ‘Dat heeft te maken met de groei bij onze klanten. Oem’s worden steeds groter. Dan moet je als toeleverancier mee, anders kom je uiteindelijk terecht tussen servet en tafellaken. Meegroeien betekent dat we meer kunnen investeren in kennis, kunde enzovoorts. Kijk naar de enorme investeringen die door alle toeleveranciers worden gedaan. Je hebt omvang nodig om bij te blijven en door te gaan.’