Systeemarchitectuur voor politici
Daarzo, onder de parasol, petje, zonnebril, biertje, dat moet onze premier zijn.
Als ik nog een biertje regel, mag ik dan aanschuiven?
Biertje is welkom en als je niet over politiek praat, mag je erbij komen zitten.
Deal! Ik weet niets van politiek. Ik geef hier een training en kan alleen wat over hightech systeemarchitectuur vertellen.
Klinkt interessant! Ik ben op heel wat handelsmissies geweest en ik weet dat Nederland daar een leidende rol speelt.
Zeker wel! Ik heb voor bedrijven mogen werken die konden voorspellen welk hightech product ze over drie jaar op de markt moesten hebben om vervolgens geniale onderzoekers en bovenmatig capabele ingenieurs aan het werk te zetten.
Juist omdat er een fors aantal verschillende expertises nodig is om zo’n hightech product te ontwikkelen, te fabriceren en te onderhouden, ontstaat er vanuit die veelheid aan vakgebieden een kluwen van tegenstrijdige eisen. Maar de succesvolle bedrijven onderscheiden zich doordat ze ondanks deze wirwar, het eens worden over een aanpak en zo tijdig de juiste beslissingen kunnen nemen.
Dat moet inderdaad enorm complex zijn. Maar gelukkig weten die knappe koppen en handige handen welke berekeningen en modellen ze moeten toepassen. In mijn werk passen we ook modellen toe, maar die zijn eerder voer voor discussie dan dat ze tot consensus en juiste beslissingen leiden. Het is bij ons meer mensenwerk.
Daar zijn misschien meer overeenkomsten dan je zo zou denken. Alle experts in de hightech zijn heer en meester in hun vakgebied en nemen vaak en langdurig het woord om precies dat te etaleren: bèta superioriteit.
Aan de ene kant heb je de expertise, modellen en berekeningen van al die vakmensen keihard nodig zodat ze in hun vakgebied kunnen blijven innoveren; in hun tunnel kunnen blijven graven. En aan de andere kant is elke vordering een emmer extra delfstof om experts uit andere tunnels de hersens in te slaan.
Er ontstaan eilanden, soms zelfs kampen en de pest is dat ze allemaal een valide punt hebben.
Oke, oke, ook mensenwerk dus. Maar je zei daarnet dat ze wel tot overeenstemming komen. Hoe doen ze dat dan?
Systeemarchitectuur dus. Ze komen tot werkafspraken – een aanpak – waarin de verschillende vakgebieden elkaar inzicht verschaffen over waar in essentie de tegenstrijdigheid zich uit en voor welke parameters een gebalanceerde oplossing moet worden gevonden. Dus niet onderhandelen of consensus proberen te bereiken, maar gemeenschappelijk gewogen keuzes maken. Als ze eenmaal overzicht hebben en het met elkaar eens zijn over het volledige systeem, dan maken deze knappe koppen hun eigen tunnel-wijsheden ondergeschikt aan, zeg maar, het hogere belang.
Mooi dat dat in hightech zo werkt, maar hoe anders is het bij ons. Je hebt ongetwijfeld debatten gezien, waar men te druk is om de eigen partijwaarheid te verkondigen en niet bereid is om naar elkaar te luisteren, laat staan begrip te tonen voor elkaar. Dat systeemarchitectuur werkt niet bij ons.
Ik ga advocaat van de duivel spelen; die debatten hebben niet het gemeenschappelijk doel dat binnen de succesvolle bedrijven wel prevaleert. In de debatten schittert het systeemdoel door afwezigheid.
Nee, daar kan het niet aan liggen. We hebben bijvoorbeeld een heel duidelijk doel gesteld voor stikstofreductie: de helft minder in 2030. Hoe concreet wil je het doel hebben dan?
Hier raak je aan een fout in de basis. Die reductie is namelijk geen systeemdoel. Dit is precies waar constructieve bedrijven zich onderscheiden van de politiek. Laat me het uitleggen.
Het systeemdoel zal termen bevatten als voedselhoeveelheid, voedselkwaliteit, duurzame bedrijfsvoering en behoud van omgeving. Er is echter nooit een systeem ontwikkeld met het doel om stikstof te reduceren en dat is precies waarom velen protesteren zodra je dat wel als doel stelt. Begrijp me niet verkeerd, ik ben geen klimaatwappie maar ik zie de overmaat aan stikstofdepositie als een negatief effect dat moet worden gerepareerd.
Ik ben er vrij zeker van dat boeren, burgers en bedrijven het systeemdoel onderschrijven om op een duurzame manier voedsel te produceren in Nederland. Als je hen had uitgenodigd om richting dat systeemdoel te blijven koersen terwijl het stikstofoverschot moet worden gerepareerd, dan had je meedenkers gekregen in plaats van tegendenkers. Het systeemdoel betreft altijd een gewenst effect, en de meeste mensen willen er daarom aan meewerken.
Ik zie je punt. Dus Nederland kan geregeerd worden door systeemarchitecten?
Regeren niet, maar ook politici zouden gebaat zijn bij werkwijzen en methoden zoals die binnen systeemarchitectuur gelden:
Verkondigen van systeemdoelen resulteert in oplossingsgerichte medestanders.
Verkondigen van oplossingen resulteert in doelloze tegenstanders.
Dus we hebben het verprutst?
In deze aanvliegroute zeker wel ja! Ook in hightech zijn echter zaken verprutst en er zullen missers blijven volgen, maar elke fout is een kans om te verbeteren. Hoe denk je dat systeemarchitectuur anders tot stand is gekomen?
Je zou het trouwens niet over politiek hebben!
Heb ik ook niet, we hebben het alleen maar over besluitvorming gehad.
Luud Engels is trainer systeemarchitectuur bij High Tech Institute
