Arbeidsmarkt is achilleshiel van industrie
Zonder personeel geen productie. De industrie heeft het in 2021 erg goed gedaan: productie en omzet stegen in vrijwel alle sectoren en de vraag blijft zich goed ontwikkelen. Toch ziet Rabobank mogelijke problemen ontstaan. Productie moet worden teruggeschroefd, klantwensen worden niet vervuld en groei wordt geremd. De oorzaak: problemen op de arbeidsmarkt.
De spanning op de arbeidsmarkt is groot: in het tweede kwartaal van 2021 overtrof het aantal vacatures voor het eerst het aantal werklozen. Ook voor de maakindustrie zijn er grote uitdagingen. Het aantal openstaande vacatures stijgt snel (zie figuur) en bedrijven krijgen steeds meer moeite de posities in te vullen. De productie komt hiermee onder druk te staan. Uit CBS-cijfers blijkt dat werkgevers het tekort aan arbeidskrachten steeds meer zien als belemmering voor groei.
Ook recent onderzoek van Raboresearch laat zien dat meer dan 60 procent van de ondernemers in de industrie grote tot zeer grote uitdagingen ziet in de arbeidsmarkt. En die uitdagingen hebben verschillende oorzaken:
De werknemers zijn er gewoon niet
Ondanks de gestegen productie en omzet in het afgelopen jaar is volgens het CBS het aantal werknemers en banen in de industrie nauwelijks gestegen. De vijver waaruit werkgevers kunnen putten, wordt steeds kleiner. De komende tijd stromen er meer mensen uit door de vergrijzing en zijn er minder mensen beschikbaar door de ontgroening, volgens cijfers van het CBS. Deze ontwikkeling is al jaren gaande en is nog niet ten einde; de vergrijzing neemt de komende jaren sterk toe. De verwachting is dan ook dat het arbeidsmarktprobleem de komende tijd alleen maar groter wordt.
Er zijn minder studenten beschikbaar
De maakindustrie heeft veel behoefte aan mbo-opgeleide werknemers. Het helpt niet mee dat de uitstroom van technische mbo-opleidingen zoals mechatronica en metaalbewerking volgens het CBS de laatste jaren licht daalt.
Zelfopleiden en begeleiden is onontkoombaar
De arbeidsmarkt kent naast kwantitatieve problematiek ook kwalitatieve uitdagingen. Het onderwijs loopt per definitie achter bij de technologische ontwikkelingen in het bedrijfsleven. Veel werkgevers geven aan dat de praktische en theoretische kennis van studenten die gaan werken onvoldoende en te algemeen is. Hierdoor zijn zij gedwongen om zelf te zorgen voor opleiding en begeleiding.
Maar niet alleen nieuwe medewerkers vragen veel aandacht, ook de bestaande groep medewerkers moet bijblijven en nieuwe vaardigheden aanleren. De ontwikkelingen op het gebied van automatisering en robotisering gaan immers snel. De arbeidsmarktproblemen voor de industrie zijn dus groot en niet morgen opgelost; niet alleen zijn er simpelweg te weinig mensen, maar de mensen die instromen zijn vaak niet vakvolwassen.
