Winner takes all
De wereld kan niet genoeg krijgen van chips, dus draait de marktleider in chiplitho topjaren. Een paar highlights uit 2020: 4,5 miljard euro omzet in euv-systemen, 7,3 miljard in duv-machines en een record nettowinst van 3,6 miljoen euro.
ASML’s boodschap aan investeerders: met onze lithomachines en opbrengstverhogende oplossingen gaat de wet van Moore nog zeker vijftien jaar mee en we zijn goed op weg om ons omzetdoel voor 2025 van 15 tot 24 miljard euro te halen. Als het zo doorgaat – en daar lijkt het op – dan zal het me niet verbazen als ASML zijn omzetverwachting voor 2025 nog dit jaar opschroeft tot – gokje – 20 tot 27 miljard euro.
De financiële prestaties van de Veldhovense machinebouwer waren de afgelopen jaren onberispelijk. Omzet en winst stegen en na een uitputtingsslag kregen klanten eindelijk euv aan de praat. Oké, dat laatste viel even tegen, maar zorgde wel voor een oligopolie en het zeker stellen van de chiproadmap voor minstens nog een decennium. Dat droeg allemaal bij aan het omhoog schieten van de beurskoers. In 2008 was ASML nog geen 10 miljard euro waard, momenteel steekt de opgetelde waarde van alle aandelen ruim boven de 200 miljard dollar uit.
Vrijwel alle investeringsbanken gaven na de recente jaarresultaten een koopadvies af voor de Nederlandse onderneming. Zij zien ASML’s oppermacht: wie de cijfers met die van concurrenten Canon en Nikon vergelijkt, kan inderdaad constateren dat hier sprake is van winner takes all. Al zijn er ook financieel experts die waarschuwen voor een zeepbel. ‘Ik heb een paar luchtbellen meegemaakt en gezien wat er kan gebeuren als je traditionele waardebepalingen helemaal loslaat’, schrijft investeerder Stephen Simpson op zijn blog. Hij ziet weliswaar een uniek bedrijf, maar ook een beurswaarde die niet gefundeerd is. ASML zit er niet mee en blijft stug eigen aandelen inkopen.
Aandelenkoersen weerspiegelen de verwachtingen voor de toekomst, maar in die toekomst liggen nog heel wat uitdagingen. ASML’s aandacht zal niet alleen moeten uitgaan naar het op de markt brengen van nieuwe systemen. De machinebouwer moet zijn klanten vooral helpen om hun productiviteit en yield te verhogen en de installed base productiever te maken.
Daar zet ASML ook op in, al heeft het niet de beste reputatie als het gaat om zaken als betrouwbaarheid en uptime. Neem de Twinscan NXT:1980Di. Dat is de enige van vier immersiemachines waarvoor ASML op zijn website de system uptime vermeldt, gemiddeld 97 procent of hoger. De andere drie zullen dan wel minder doen, concludeer ik dan. Wat is 97 procent uptime? Kijk vooral naar de beleving: dat is hetzelfde als elf keer per jaar thuiskomen en er staat geen eten op tafel. Ik vermoed dat klanten die drie dagen per jaar uitval nog steeds onacceptabel hoog vinden.
Intussen zijn de duv-systemen niet aan te slepen. Ron Kool, de baas van ASML’s businessline duv, zei twee jaar geleden al dat zijn omzet ergens tussen 2023 en 2025 voor de helft uit installed base management zou komen. Als de huidige hausse in duv-systemen doorzet, dan zal het even duren voor die verhouding is bereikt. Dan komen er meer systemen in de markt en zal er nog meer omzet uit service en upgrades komen.
Het Nederlandse lithobedrijf mag dan ruim voorlopen, zijn Japanse concurrenten zijn nog steeds vastberaden om de markt met oudere generaties te bedienen. Als het om betrouwbaarheid en prijs per systeem gaat, hebben Canon en Nikon ook een betere reputatie. ASML is helemaal gefocust op time-to-market. Daar zit ook de pijn bij klanten. Die vinden dat ze in Veldhoven te veel zijn gespitst op nieuwe machines verkopen en dat ze te weinig oog hebben voor de dagelijkse problemen in fabs.
Dat kan je afdoen als een gegeven. Grote jongens hebben het druk met zichzelf en neigen nu eenmaal naar arrogantie. Maar ASML mag niet vergeten dat ze de business mede kregen van klanten die in de jaren negentig de arrogantie van Nikon zat waren. Met slechts enkele klanten in de euv-markt en een aanzienlijk aantal spelers dat voor droge en duv-immersiesystemen kan gaan shoppen bij Nikon, is het oppassen geblazen voor ASML.
