TU Delft van start met unieke master optomechatronica
Sinds het collegejaar 2017-2018 biedt de TU Delft een master optomechatronica aan. Het initiatief krijgt ruime bijval uit de industrie.
TU Delft ziet de laatste jaren een steeds grotere toestroom studenten. Vooral de 3ME-faculteit (Mechanical, Maritime and Materials Engineering) is populair. De universiteit heeft ervoor gekozen om niet de bestaande masters uit te breiden, maar om nieuwe opleidingen op te zetten. Zo kunnen studenten een master vehicle engineering of multi-machine engineering volgen. Sinds vorig collegejaar loopt er ook een master optomechatronica, die inmiddels vijftien studenten heeft getrokken.
‘De Nederlandse industrie ontwikkelt veel optische instrumentatie’, zegt Lennino Cacace, docent bij de nieuwe opleiding aan de TU Delft en directeur van AC-Optomechanix. ‘Er zijn allerlei gespecialiseerde opticaopleidingen waar fantastische technologieën uit komen, maar nergens kon je leren hoe je een optisch instrument bouwt. Optica zit niet standaard in de mechatronicacurricula, niet diepgaand in elk geval. Hoe vertaal je een een optisch concept naar mechanica? Dat leert een mechatronicus niet op school.’
Optica en mechatronica zijn twee aparte disciplines waarvoor je vaak superspecialisten nodig hebt. Is een goede cursus niet voldoende om de taal van de andere partij te leren? ‘Pertinent niet’, antwoordt Cacace stellig. ‘Die cursussen zijn goed, maar in een paar dagen leer je het niet toepassen. In Delft zijn studenten een jaar lang bezig om beide vakken te leren en kruisverbanden te leggen. Ze sluiten af met een afstudeeropdracht waar ze worden begeleid door ervaren optomechatronici. Je moet ze opvoeden en leren gelijktijdig te werken met de verschillende disciplines die nodig zijn in optomechatronische systemen, van basisprincipe tot aan de details in een uitgewerkte toepassing. Dat doe je niet in een cursus van een paar dagen.’
De crux is juist de overlap tussen de verschillende terreinen, benadrukt Cacace. ‘Je kunt extreem stabiel ontwerpen, maar wat betekent het als je ergens een actuator introduceert, een optisch element toevoegt, de bundel opvouwt waardoor het compacter wordt, of de karakteristiek van de detector meeneemt? Dan moet je weten wat dat betekent voor de andere vakgebieden. Dat is nodig om een systeem te kunnen ontwerpen dat niet suboptimaal is, maar waarbij alle belangrijke technologieën zijn meegenomen om tot een systeem te komen dat in zijn geheel optimaal is. Als je dat kunt, kun je grote stappen zetten.’
Breed blikveld
De opleiding krijgt ruime steun van de industrie. Onder meer ASML, Anteryon, Demcon, Hittech, IBS, NTS, TNO en Zeiss hebben zich achter het initiatief geschaard. ‘Het belang van deze opleiding zit in het multidisciplinaire karakter’, vindt Wouter Jonker, hoofd van de optomechatronicagroep bij TNO. ‘Er zijn veel specialisten op het gebied van mechanica, elektronica of optica, maar de toekomst ligt bij engineers die op de grensvlakken kunnen opereren.’
Ingredients enabling carbon neutrality of warehouse systems
5 oktober 2023 vindt de INCOSE-NL workshop 2023 plaats, met spreker Daan Meijsen van Vanderlande. Tijdens de workshop krijg je inzicht in de verschillende cross-cutting duurzaamheidsperspectieven voor hightech systemen. Bekijk het volledige programma online en registreer nu!
Hein Otto Folkerts, researchmanager bij ASML, valt Jonker bij: ‘Je kunt wel een geweldig mooi optisch systeem ontwikkelen, maar meestal moet je de optische componenten wel heel precies kunnen regelen. In veel gevallen heb je daarvoor actieve aansturing nodig. Dat is mechatronica. We hebben in ons bedrijf systeemengineers nodig die een breed blikveld hebben in beide disciplines: mechatronica en optica.’
Pieter Kappelhof, technologiemanager bij Hittech en vicevoorzitter van DSPE: ‘Optomechatronica is heel belangrijk voor de industrie. Voor de ontwikkeling van zeer nauwkeurige systemen is de combinatie essentieel.’
Hoewel de industrie dus optomechatronici zoekt, ontbrak het in Nederland aan een academische opleiding. Ook in het buitenland zijn de optomechatronische masters dungezaaid. ‘Ik ken er twee: in de VS op de universiteit van Arizona en in Duitsland op de Fachhochschule Aalen, onder de rook van Zeiss’, zegt Cacace. ‘Delft heeft een lange historie in optica en de Nederlandse industrie heeft een goede reputatie in optomechatronica, dus het is logisch dat we het hier nu oppakken.’
