Trage overheid remt technologische innovatie
Lucas Wintjes is vicepresident Sales Factory Automation bij Bosch Rexroth.
Ik begin me steeds meer te ergeren aan de manier waarop de Nederlandse overheid achter de (technologische) feiten aanloopt. Dat remt onze industriële en maatschappelijke ontwikkeling. Een voorbeeld. Toen u en ik nog nauwelijks van navigatiesystemen hadden gehoord, reden er al landbouwers rond op tractoren met gevoelige gps-systemen, 3d-visiontechnologie en servogestuurde kunstmeststrooiers. Daarmee werd in het veld de positie en hoogte van elk plantje gemeten en automatisch de juiste (minimale) hoeveelheid kunstmest bij dat plantje gestrooid. Sommige plantjes kregen niets, andere wat meer. De groei werd gecontroleerd en gemiddeld bespaarde de boer tientallen procenten op kunstmest. Goed voor hem en ons milieu. Maar dan kwam de rijkscontroleur om op ‘willekeurige plekken’ van die akker bodemmonsters te nemen. Dat deden ze al jaren zo. Kwamen die monsters nou net van plekken met lage plantjes, dan kreeg de boer een boete wegens overbemesting. Dat hij aan de hand van gps-logs en servo(strooi)data kon aantonen dat hij gemiddeld ver onder de norm zat, was geen geldig bewijs. Dat werd het pas jaren later en vele boetes verder. Hetzelfde zagen we met een gefaxte brief die ook pas jaren later als wettelijk bewijsmateriaal werd geaccepteerd.
Nu worstelt de overheid weer met Uber en Airbnb. Den Haag wacht vooral af. Pas als er advocaten en volksopstanden aan te pas komen, beginnen ze na te denken. Veel te laat dus. En dat terwijl een overheid juist vooruit moet lopen op de ontwikkelingen. Dat is niet moeilijk, want je kunt het veelal van tevoren zien aankomen. Alles moet immers eerst worden ontwikkeld. Zo komen er nu pas discussies op gang over zelfrijdende auto’s en de mogelijkheid auto’s te hacken. Wie is er aansprakelijk als zo’n auto een ongeluk veroorzaakt? Daar had de overheid jaren geleden al beslissingen over kunnen en moeten nemen. Net als over drones en zelfbeslissende gevechtsrobots die al een tijdje te koop zijn.
In Duitsland gaat de overheid veel slagvaardiger te werk. Die ziet bepaalde ontwikkelingen ontstaan en duikt daar gelijk bovenop zodat regelgeving en marktintroductie zo veel mogelijk parallel lopen. Ook worden er gelijk partijen bij elkaar gezet om te kijken of er standaarden kunnen worden ontwikkeld. Zo rem je de ontwikkelingen niet af, wat in veel landen duidelijk wel gebeurt. Omdat Frankrijk niet tijdig over Uber heeft nagedacht en mede daardoor rellen zijn ontstaan, hebben ze die dienst simpelweg verboden. Een makkelijke beslissing, maar geen oplossing van het vraagstuk.
Innovatie laat zich niet stoppen. Wat je ziet, is dat veel reacties voortvloeien uit angst. Angst voor ontwrichting. Angst om banen kwijt te raken. Angst voor het onbekende. In hun boek ‘The second machine age’ schrijven de aan het MIT verbonden Andrew McAfee (codirecteur onderzoekscentrum digitale economie) en Erik Brynjolfsson (onder meer hoogleraar digitale economie) dat robotisering geen bedreiging is, maar mede leidt tot meer welvaart en een ongeëvenaarde groei in productiviteit. In Nederland debatteerde de Tweede Kamer begin deze maand over de (mogelijke) gevolgen van robotisering. Ook laat. Volgens McAfee en Brynjolfsson gaan we mede dankzij de technische vooruitgang naar een wereld van overvloed. Schaarste aan voedsel en goederen verdwijnt. Maar hoe zit het dan met werkgelegenheid? ‘Al twee eeuwen wordt geroepen dat technologie werk overbodig maakt en telkens hebben we dat niet zien gebeuren. Er kwamen telkens juist meer banen bij dan er verloren gingen: een wonderbaarlijk patroon’, zei McAfee eind juli in een interview met NRC.
‘We gaan naar een sciencefictioneconomie. Onze kinderen zullen we anders moeten opleiden, zodat ze vooral vaardigheden ontwikkelen waarbij ze iets toevoegen aan wat machines (robots) en computers kunnen doen. Ook zullen we naar een ander beloningstelsel op basis van herverdeling van inkomen moeten kijken’, aldus McAfee, die het interview afsloot met een aardig advies: ‘Er zijn mensen die het verleden tegen de toekomst willen beschermen. Ik zou eerder de toekomst tegen het heden willen beschermen!’ Ik hoop dat onze politici dit interview (en het boek) ook hebben gelezen.
