TNO brengt zon scherp in beeld
TNO is geselecteerd om te beginnen met het ontwerp van een essentieel onderdeel van de European Solar Telescope (EST), die gebouwd gaat worden op de Canarische Eilanden. Deze telescoop zal gedetailleerd onderzoek van de zon mogelijk maken.
Het onderdeel dat TNO gaat toepassen is de adaptieve secundaire spiegel (ASM), die snel van vorm kan veranderen en zo het vervormende effect van de atmosfeer op de telescoopbeelden kan corrigeren. Deze bijdrage zal ervoor zorgen dat de EST een zo scherp en gedetailleerd mogelijk beeld van de zon krijgt. Het project, dat deels wordt gefinancierd door de EU en geleid door het Instituto Astrofísica de Canarias (IAC), helpt Europa een vooraanstaande positie te behouden als het gaat om de kennis van onze zon en de invloed die deze heeft op de aarde.
De zon is niet alleen een onmisbare bron van licht en warmte, maar heeft met zijn krachtige magnetische velden en complexe atmosferische dynamiek ook een enorme invloed op moderne technologie, zoals satellieten, vliegtuigen, gps en meer. Als we de voortdurend veranderende dynamiek van de zon goed kunnen begrijpen en zelfs kunnen voorspellen, kan dat ons helpen om ervoor te zorgen dat het onze essentiële technologie niet verstoort of verwoest.
Om de helderste beelden te krijgen van de zon en de zonneactiviteit – niet alleen de grotere zonnevlekken en -vlammen, maar ook kleinere gebeurtenissen en veranderingen – zijn krachtige telescopen en nauwkeurige technologie nodig. In het bijzonder zal EST een adaptieve secundaire spiegel (ASM) gebruiken die snel van vorm kan veranderen en zo de optische vervorming van de zonnebeelden corrigeert die wordt veroorzaakt door de atmosfeer van de aarde.
Adaptieve spiegels worden op aandrijvingen geplaatst waardoor ze van vorm kunnen veranderen om optimale helderheid te bereiken. Maar de huidige technologie voor deze aandrijvingen is fragiel, energie-inefficiënt en moeilijk bestuurbaar. TNO heeft een innovatief nieuw ontwerp dat de aandrijvingen nauwkeurig, robuust, voorspelbaar en veel minder energieverslindend maakt dan de beste aandrijvingen tot nu toe. Het aandrijvingssysteem van TNO is tien keer efficiënter dan traditionele systemen en toch enorm precies en effectief. De ASM van TNO is op de nanometer nauwkeurig af te stellen en levert de scherpst mogelijke beelden van de zon, en dat allemaal tegen lagere kosten vergeleken met huidige technologie.
In deze voorlopige ontwerpfase zal TNO bewijzen dat het concept voor de EST ASM haalbaar is. TNO gaat samenwerken met VDL ETG voor de bouw van de aandrijvingen. Dit is niet de eerste keer dat TNO en VDL ETG samen deze revolutionaire technologie voor telescopen toepassen. Als onderdeel van een gezamenlijke investering met de University of Hawaii ontwierp het team in 2019 een ASM met een doorsnede van 63 centimeter als upgrade voor de UH88-telescoop in Hawaï. Die ASM, die op dit moment wordt gebouwd, zal actief worden gevormd door 210 aandrijvingen. Voor de EST wil TNO een spiegel ontwerpen met een doorsnede van 86 centimeter en 2000 aandrijvingen, om de meest nauwkeurige beweging en bediening mogelijk te maken.
