’s Werelds eerste commerciële waterstofvliegtuig is made in Holland
Het wereldwijd allereerste grotere passagiersvliegtuig (40-80 zitplaatsen) op vloeibare groene waterstof moet in 2028 tussen Nederland en Londen gaan vliegen. Een uniek huzarenstukje: een grote Nederlandse samenwerking bouwt een waterstofsysteem voor vliegtuigen, helemaal groen, van brandstof tot aandrijving. Het systeem is opschaalbaar naar grotere vliegtuigen. En is volledig van Nederlandse bodem. Daarmee wordt Nederland wereldwijd de belangrijkste leverancier voor vliegen op waterstof. Geen CO2 of stikstof meer uit de uitlaat, dus zero CO2-emission luchtverkeer. En die eerste vlucht is geen eendagsvlieg: de bedoeling is dat er vanaf 2028 al meerdere commerciële vluchten wereldwijd gaan vliegen.
Hydrogen Aircraft Powertrain and Storage System (Hapss) is een volledig Nederlandse publiek-private samenwerking, opgezet door Unified International en Innovationquarter met zeventien bedrijven, waaronder Fokker, TU Delft, Rijksoverheid en het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum. Vanuit het Nationaal Groeifonds werd 383 miljoen euro toegekend aan het programma Luchtvaart in Transitie, waarvan het Hapss-project het grootste onderdeel is. Het systeem is in 2025 al op labschaal gereed.
Uit internationaal onderzoek blijkt dat meer dan 90 procent van de consumenten bereid is om meer te betalen voor een vlucht, mits die volledig groen is. Het Hapss-programma bereikt zero emission air travel en helpt Nederland om wereldwijd de belangrijkste leverancier van dergelijke systemen te worden. Het systeem wordt in de eerste instantie ingebouwd in een bestaand turbo-prop-vliegtuig met veertig tot tachtig zitplaatsen en kan vervolgens worden gebruikt in nieuwe zero-emissie-vliegtuigen met nog meer passagiers.
‘Dit is wereldwijd uniek volgens experts. En het mooiste: boven dit project wappert een volledig Nederlandse vlag, dit project draagt dus direct en een-op-een bij aan het Nederlandse bbp’, zegt Michel van Ierland van Unified International. Vanaf 2028 levert Hapss 1200 banen op. ‘We bieden met dit programma structurele werkgelegenheid in de groene economie. Daarnaast ontsluiten we voor Nederland een wereldmarkt van 16 miljard euro. Dit is bijvoorbeeld heel interessant voor Scandinavië en Nieuw-Zeeland, waar voor kortere afstanden nu nog wordt gemikt op batterij-elektrische technologie.’
Hoe werkt het?
De hele keten in een vliegtuig, van brandstof tot aan voortstuwing, wordt volledig en in z’n geheel vergroend. Zeventien organisaties en bedrijven werken aan verschillende onderdelen van de keten, onder regie van een nieuw op te richten bv. Waar de brandstof nu nog in de vleugels wordt opgeslagen, worden die in het nieuwe vliegtuig vervangen door waterstofcapsules in de staart van het vliegtuig. De waterstof wordt daarna richting de motor vervoerd en omgezet in elektriciteit. In de motor wordt de elektriciteit omgezet in beweging en naar de propellers gestuurd. ‘Het klinkt makkelijker dan het is; het leidingwerk is bijvoorbeeld ook een complexe aangelegenheid’, zegt Bert Klarus van Innovationquarter. ‘Wil je waterstof door leidingen vervoeren, dan moet je het goed onder controle houden met drukregelaars en compressoren. En er komt bovendien veel warmte vrij, daar moet je ook iets mee.’
Test less, verify Moore
At the Bits&Chips Event 2023 on 12 October 2023, Phillipa Hopcroft from Crocotec and Ivo ter Horst from ASML will kick off with a keynote speech on transforming how lithography machine software is built. Make sure to keep an eye on the website for program updates and save the date!
Innovationquarter, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland, bouwt al sinds 2020 samen met Technology Park Ypenburg en Unified International aan het Hapss-programma. ‘We hebben de partners van dit consortium bij elkaar gebracht, steeds met de uitdrukkelijke ambitie om hier een Nederlandse oplossing van te maken’, aldus Klarus.
Ook Nederlandse en Europese luchtvaartautoriteit zijn aangehaakt. ‘Dit systeem moet worden gecertificeerd, maar daar zijn we erg hoopvol over’, aldus Van Ierland. ‘We bouwen en sleutelen aan een bestaand, robuust en beproefd systeem. Daar kunnen we van profiteren.’
Koppositie in de luchtvaart
Nederland heeft al honderd jaar ervaring in de luchtvaart. Maar met het wegvallen van Fokker als oem in 1996 kwam er een einde aan de vraag naar componenten voor vliegtuigen van Nederlandse makelij. Het ecosysteem is in de tussentijd slechts nog gebruikt voor vliegtuigplatformen als Airbus, Boeing en Lockheed Martin (F35). Daar komt nu verandering in. Met het Happs-project positioneert Nederland zich wereldwijd als leverancier voor vliegmaatschappijen die duurzaam moeten gaan vliegen. Potentiële klanten zijn Airbus, Boeing, Embraer en De Havilland.
In de VS en het Verenigd Koninkrijk wordt er ook geëxperimenteerd met vliegen op waterstof, maar voornamelijk door partijen die hun oorsprong hebben in de commerciële, duurzame energievoorziening. Van Ierland: ‘Die hebben een andere focus. Zij zijn voor ons eerder potentiële klanten en partners, dan concurrenten.’ Ook partijen als Airbus/Leonardo, Embraer werken aan waterstoftechnologie voor hun toekomstige vliegtuigen. Hun horizon is echter wat verder weg en ligt op de periode na 2035.
