Robottsunami

Alexander Pil is hoofdredacteur van Mechatronica&Machinebouw.

Het begint al bijna een aloude discussie te worden: levert robotica banen op of kost het juist jobs? Pessimisten vrezen dat de mechanische arbeiders het werk van hun menselijke collega’s inpikken. Technofielen betogen dat er een scala aan nieuwe beroepen zal ontstaan, van designers tot onderhoudstechnici. De waarheid zal ongetwijfeld ergens in het midden liggen.

Recentelijk voegden twee Amerikaanse economen een nieuw hoofdstuk toe aan de tweestrijd. Daron Acemoglu van MIT en Pascual Restrepo van de Universiteit van Boston publiceerden een rapport over de effecten van het gebruik van industriële robots in de VS tussen 1990 en 2007. Een echt kwantitatief onderzoek op basis van praktijkdata dus en geen pamflet vol onderbuikgevoelens. Het tweetal heeft becijferd dat er in die periode 670 duizend Amerikaanse banen zijn verdwenen als gevolg van de invoering van robots, waarbij de maakindustrie de hardste klappen kreeg. Dat aantal zal waarschijnlijk alleen maar stijgen omdat de markt voor industriële robots omhoogschiet.

Volgens de analyse van Acemoglu en Restrepo zorgt een extra robot per duizend menselijke arbeidskrachten voor een verlies van ruim zes banen en een salarisvermindering van ongeveer een half procent. Een terugloop is natuurlijk geen verrassing, maar het duo ziet er in diezelfde periode nauwelijks banen bij komen om te compenseren voor dit verlies. Hoewel die toename er in de toekomst best zou kunnen komen, waarschuwen de twee economen dat er op kortere termijn grote groepen mensen werkeloos zullen worden, zonder duidelijk toekomstperspectief. Vooral laagopgeleiden zullen die dreun niet snel te boven zijn. Het probleem is dat de nieuwe banen niet alleen van een ander niveau zijn maar ook op een andere locatie opduiken. Het gevolg is dat sommige gebieden – in de VS bijvoorbeeld de zwaar gerobotiseerde auto-industrie rond Detroit – onevenredig zwaar zullen worden getroffen.

De geschiedenis leert ons dat angsten voor nieuwe technologieën vaak ongegrond bleken. Uiteindelijk vonden bedrijven altijd weer een taak waarvoor de unieke menselijke skills onontbeerlijk waren. Maar is de huidige technologiegolf wel te vergelijken met eerdere industriële revoluties? Gaat het deze keer niet veel verder? Als we de visionairs mogen geloven, is het punt van singulariteit immers al bijna in zicht. Zo’n disruptie kent geen precedent.

Moeten we afzien van robots en automatisering in de hoop dat we daardoor meer banen behouden? De vraag stellen is hem beantwoorden: nee, natuurlijk niet. Als we de fabrieken in Europa of de VS niet robotiseren, verdwijnt het productiewerk gewoon naar Azië. Hoewel de lonen daar stijgen, blijft zo’n transfer voorlopig economisch aantrekkelijk. Zeker omdat de Chinezen ook het voordeel van robots inzien. Niet automatiseren betekent dat de banen sowieso verdampen. Philips’ zero-defect vierentwintiguursfabriek voor scheerapparaten in Drachten dient wat dat betreft als voorbeeld voor het bestaansrecht van de Europese maakindustrie.

 advertorial 

Test less, verify Moore

At the Bits&Chips Event 2023 on 12 October 2023, Phillipa Hopcroft from Cocotec and Ivo ter Horst from ASML will kick off with a keynote speech on transforming how lithography machine software is built. Make sure to keep an eye on the website for program updates and save the date!

Een belasting dan voor bedrijven die robots gebruiken in plaats van mensen? In eerste instantie lijkt dat een belachelijk idee, maar niemand minder dan Bill Gates brak onlangs een lans voor deze aanpak. Ook de EU heeft over het idee nagedacht maar het toch verworpen. Terecht, denk ik. Zou er anders niet ook een belasting moeten komen voor bijvoorbeeld autonome voertuigen of de technologie achter online bankieren? Beter kun je met robots de koek groter maken en tegelijk zorgen voor een eerlijke verdeling. Dat betekent dat de overheid zich nadrukkelijker zal moeten bezighouden met structurele werkeloosheid.

Moet u zich nu direct zorgen maken over uw baan? Waarschijnlijk niet. Hoogopgeleide technici – en daar schaar ik u voor het gemak maar even onder – zijn prima voorgesorteerd op de komende robotvloedgolf. Hoewel het altijd goed is als u zich verbreedt en verdiept, zit de uitdaging vooral op mbo-niveau. Op de roc’s moet het roer echt om. Het heeft geen nut studenten op te leiden voor functies die binnen een paar jaar zijn verdwenen. Als we daar nu niet op inspelen, worden we straks geconfronteerd met een gapend gat tussen hoog- en laagopgeleiden, met alle sociale onrust van dien. Hopelijk is dit een thema in de onderhandelingen tussen Rutte, Buma, Pechtold en Klaver.