PLM draait om kennislogistiek

Henk Jan Pels 

PLM is voor velen een lastig te bevatten begrip. Het schijnt te gaan over IT en innovatie, nogal winderige termen die de serieuze hightech-ontwerper niet raken. In deze column wil ik duidelijk maken waarom PLM geen IT is maar wel een revolutie gaat veroorzaken in de hightechwereld.

De term ’PLM‘ kent vele definities. Beter dan een definitie is een kijkje op de historie. Het begon eind jaren tachtig als engineeringdatamanagement met software om Cad-files te organiseren ten behoeve van de ontwerpafdeling. Begin jaren negentig werd onder de naam ’productdatamanagement‘ het doel uitgebreid tot het beheren van de productdefinitie ten behoeve van het hele bedrijf. Rond de eeuwwisseling kreeg het beessie weer een andere naam, Product Lifecycle Management, en werd de scope uitgebreid naar de hele levensduur van het product (van conceptie tot sloop) en van enkel het bedrijf tot de hele keten.

PLM heeft veel raakvlakken met ERP. Enterprise Resource Planning is ontstaan uit een huwelijk van productieplanning en boekhouding. Het richt zich op het sturen van goederenstromen en het beheren van geldstromen en resources. ERP bepaalt welk product wanneer door wie tegen welke kosten wordt gemaakt, maar veronderstelt dat het product is gedefinieerd en dat de resources het bijbehorende proces kennen. PLM daarentegen zorgt ervoor dat product en procesdefinities op de goede tijd op de juiste plaats beschikbaar zijn en dat de resources over de juiste kennis beschikken om het proces uit te voeren. Daarbij gaat het niet alleen om productie, maar ook om gebruik, onderhoud, hergebruik en verwijdering.

Uit de historie van ERP valt een belangrijke les te leren over de toekomst van PLM. ERP ontstond eind jaren zestig uit het idee om de gegevens over orders en de daarvoor benodigde capaciteiten in te voeren in een computer, zodat die een planning met optimale bezetting van de machines kon berekenen. Dat zou veel geld besparen. Nu was de doorlooptijd van de fabriek zo‘n zes maanden, zodat de orders zes maanden vooruit bekend moesten zijn. Dat waren ze helaas niet, dus werd de planning nooit optimaal. Als gevolg van toenemende productdiversiteit werden intussen de voorraadkosten steeds meer een probleem. Die verlagen werd het doel, met als gevolg dat de doorlooptijd enorm terugliep. Dat lukte doordat de computer, beter dan de mens, grote hoeveelheden gegevens kan gebruiken om een complex proces nauwkeurig te coördineren.

Het belangrijkste effect bleek achteraf dat de doorlooptijd nu korter was dan de levertijd, zodat producenten gewoon konden maken wat ze hadden verkocht en de besturing niet meer hoefden te verstoren door onbetrouwbare verkoopprognoses. De computer stuurde niet meer op optimale machinebezetting maar op minimale doorlooptijd. Daardoor kon de productdiversiteit onbeperkt worden vergroot en beter worden tegemoetgekomen aan de diverse klantbehoeften. Het ware effect van ERP was niet zozeer kostenbesparing als wel flexibiliteit.

PLM gaat er – net als ERP – vanuit dat als je alle gegevens van je proces in een computer hebt, dat proces veel beter, dus efficiënter, kan worden bestuurd. Daarom moeten alle product- en procesdefinities in de computer. Als het hele wordingsproces van het product via de computer loopt, kent die realtime de toestand van het proces en kan die het optimaal sturen. Net als bij ERP zal uiteindelijk het besparen van kosten bijzaak blijken, maar zal het effect zijn dat de doorlooptijd van productontwerp drastisch afneemt. Zo drastisch dat de ontwikkeltijd korter wordt dan de levertijd en je gewoon kunt ontwerpen wat de klant nodig heeft. Die is uiteraard bereid daarvoor aanmerkelijk meer te betalen dan voor een dingetje uit de catalogus.

PLM geeft alle informatie over welk product je hoe moet bedenken, maken, gebruiken, onderhouden en afdanken. ’Weten hoe‘ wordt ook wel kennis genoemd. PLM gaat er dus over om de juiste kennis op de juiste plaats te krijgen, zodat de klant en de samenleving optimaal nut van het product hebben. Net als het maken van materialen kost het maken van kennis tijd en capaciteit. Bovendien moet de gemaakte kennis, voordat die kan worden toegepast, ook nog worden geleerd en dat kost ook weer tijd. Het sturen van kennisstromen is dus een logistiek probleem.

De hightech mechatronica kenmerkt zich door complexe producten en het gebruik van snel evoluerende kennis. Bovendien wordt het uitbesteden van ontwerptaken steeds meer een noodzaak. De mate waarin een toeleverketen die logistiek beheerst, zal in de toekomst een van de belangrijkste succesfactoren worden, zoals goederenlogistiek dat in de afgelopen decennia was. Het betekent echter ook dat productontwikkeling van een creatief ambacht steeds meer een geïndustrialiseerd, repetitief proces zal worden met kleine voorspelbare stappen. Je kunt je afvragen of dat het soort werk is dat we graag voor onszelf willen houden.