OTB Solar imponeert met zonnecelmachines

CEO Chris Boomaars en CTO Martin Bijker staan aan de wieg van het succes van OTB Solar. Zij lanceerden een innovatieve inline-productieproces dat traditionele batchprocessen het nakijken geeft. Alleen moesten ze daar de buitenwacht nog even van overtuigen. Voor hun prestatie zijn Boomaars en Bijker genomineerd voor de High-Tech Systems Action Award 2008.

Paul van Gerven

’Het heeft even geduurd, maar zonne-energie staat eindelijk op het punt van doorbreken‘, schrijft The New Scientist begin december van vorig jaar. Een dik jaar geleden zou dat een gewaagde uitspraak zijn geweest voor een gerenommeerd tijdschrift, want vele bronnen van wisselend allure gingen hem voor. En allemaal hadden ze het mis. Nu Al Gore schone energie echter prominent op de politieke agenda heeft gezet, lijken de laatste obstakels uit de weg geruimd. De economische en technologische barrières voor het succes zijn namelijk min of meer geslecht – al kan het natuurlijk altijd beter.

Het potentieel van zonne-energie is opzienbarend. Een zonovergoten stuk land ter grootte van de helft van Frankrijk is genoeg om de hele wereld te voorzien in zijn huidige energiebehoefte, mits de zonnecellen een rendement halen van twintig procent. Lange tijd was dat een verre toekomstdroom: de efficiëntie was sinds de ontdekking van de fotovoltaïsche cel in 1954 een zorgenkindje. Tegenwoordig zijn commerciële producten op basis van silicium te vinden die de 16 procent halen. In het laboratorium gaan onderzoekers regelmatig over de twintig procent heen. Het theoretisch maximum voor silicium ligt overigens rond de dertig. Voor andere materialen zou dat met wat kust- en vliegwerk boven de zeventig kunnen liggen.

Chris Boomaars, nu CEO bij OTB Engineering, gaf drie jaar leiding aan het succesvolle OTB Solar. Daarvoor scherpte hij zijn commerciële capaciteiten aan bij Singulus Mastering als vicepresident marketing en sales.

Hand in hand met het stijgende rendement daalden juist de kosten voor het opwekken van een kilowattuur zonne-energie. Het bewerken van siliciumwafers tot een zonnepaneel is goedkoper geworden, net als de cost of ownership van het eindresultaat. Nu de olieprijzen de tarieven van ’fossiele‘ elektriciteit opdrijven, is zonne-energie een aantrekkelijk alternatief geworden. De voorspellingen voor de in de komende jaren te installeren panelen knallen dan ook door het dak heen.

Het leidt nauwelijks nog twijfel dat de uitspraak van The New Scientist hout snijdt. Begrijpelijkerwijs springen daarom heel wat bedrijven op ’die andere‘ toepassing van de siliciumplakken – al zijn er ook die andere materialen beter vinden smaken. De Eindhovense OTB Group was velen van hen voor. Al voor Al Gore en zijn documentaire en lang voordat duidelijk was wat er nu écht waar is van al die laaiend enthousiaste analistenrapporten, besloot de machinebouwer in de zonne-energie te stappen. De Solar-divisie was officieel op 1 januari 2005 een feit.

Goede sier

De leiding van OTB Solar kwam in handen van CEO Chris Boomaars. Martin Bijker werd als CTO zijn technische rechterhand. ’In het begin waren OTB Solar Chris, ik en zes engineers‘, herinnert Bijker zich. Dat bleef niet lang zo. De machines van OTB Solar vinden inmiddels gretig aftrek. Het marktaandeel dat de Eindhovenaren wisten te veroveren is genoeg om zo‘n honderd man emplooi te bieden. Zo heeft OTB Solar in Duitsland – dankzij gunstige subsidieregelingen een walhalla voor zonnecelactiviteiten – een stevige positie verworven. De omzet verdubbelde ruim de afgelopen twee jaar, van 16 miljoen euro in 2005 naar 35 miljoen in 2007. De verwachting is dat het bedrijf dit jaar weer een verdubbeling haalt.

Een dergelijk succes in de machinebouwwereld is natuurlijk een felicitatie waard. Misschien had het zelfs een nominatie voor de High-Tech Systems Action Award op kunnen leveren. Het managementduo Boomaars en Bijker leverde echter een extra prestatie, die de jury hoe dan ook over de streep moet hebben getrokken. Midden van in explosief groeiende markt slaagden zij er namelijk niet alleen in een solide marktaandeel te veroveren, zij deden dat met een nieuw en innovatief product.

OTB Solar was de eerste die met een inline-productieproces op de proppen kwam, dit in tegenstelling tot de batchprocessen die daarvoor de fabricage van zonnecellen domineerden. Het behandelen van siliciumplakken begint bij OTB Solar met een chemische ets om de zaagschade aan de randen van de wafer te herstellen en een textuur op het lichtvangende oppervlak aan te brengen. Dat vermindert de reflectie en verhoogt derhalve het rendement. Vervolgens wordt fosforzuur gebruikt om het silicium te doteren. Na een ’wasstap‘ is het tijd voor een antireflectiecoating van siliciumnitride, opgebracht met Plasma Enhanced Chemical Vapour Diffusion (PECVD). In de laatste fase worden elektroncollectoren aangebracht met een zeefdrukproces, elektroden gelegd en wordt de stroomkring gesloten.

Martin Bijker is het technische brein achter OTB Solars Linex-proceslijn voor het bewerken van wafers tot zonnecellen, die inmiddels gretig aftrek vindt. Voor hij bij OTB kwam, deed hij promotieonderzoek in Twente en werkte hij enige jaren bij Philips.

Hoewel OTB Solar apparatuur levert voor elk van die processtappen, legt Bijker uit dat een inlineproces met al die apparaten geïntegreerd in één systeem een aantal voordelen kent. ’Het is goed voor de kwaliteit en de reproduceerbaarheid van de eindproducten. Bovendien komt het de voorspelbaarheid van het proces ten goede. Dat is bijvoorbeeld handig als onze klanten aan het ontwikkelen slaan. Ze draaien daarbij aan nogal wat knoppen. Met zo‘n groot aantal procesparameters is enige voorspelbaarheid wel handig.‘

Toch was het geen eitje om de klanten daarvan te overtuigen. Wat de boer niet kent, eet hij niet. De doorslaggevende factor van het succes, denkt Bijker, is de keuze voor het uitgeven van garanties. ’Om ons in de markt in te vechten, zijn we het rendement gaan garanderen van met onze machines gemaakte zonnecellen. Daar hebben we behoorlijk onze nek uitgestoken, maar het heeft goed uitgepakt.‘ Deze strategie leverde OTB Solar kritische massa en het marktleiderschap inlinemachines op. ’Inmiddels krijgen we ook repeat orders binnen.‘

Daarnaast roemt het nominatierapport OTB Solar voor de keuze om integraal verantwoordelijkheid te nemen voor niet alleen de productiesystemen maar ook voor het hele fabricageproces. Dat betekent dat OTB ter plekke ondersteuning biedt. Niet iedere klant vraagt daar om, vertelt Bijker. ’De grote jongens kunnen het alleen af. Maar bij start-ups is het vaak van doorslaggevende betekenis.‘

De tot Linex gedoopte machinelijn heeft ten slotte ook kenmerken waarmee OTB Solar goede sier maakt. De depositiesnelheid en uniformiteit van de opgebrachte lagen zijn ’uniek‘, aldus het rapport. Ook het zelf ontwikkelde opdampproces van siliciumnitride kent vooralsnog ook zijn gelijke niet. Voor de twijfelaars zal de allerlaagste cost of ownership van OTB Solar-machines de doorslag geven.

Uitglijder

Aanvankelijk stond OTB Solar als technologiepusher in de markt. Dat betekent praten, veel praten. Via een soms langdurig interactief proces komen klant en machinebouwer tot het gewenste resultaat. Dat hebben Boomaars en Bijker uitstekend gedaan, zegt kersverse CEO Paul Breddels van de overkoepelende OTB Group hebben Boomaars en Bijker dat uitstekend gedaan. Waar Boomaars de rol van het commerciële brein op zich nam, deed Bijker hetzelfde voor de technologie.

Breddels: ’Chris ging met z‘n rugzakje de hele wereld over, naar Amerika, naar Azië. Het is niet makkelijk om een nieuwe technologie aan de man te brengen. Je moet echt op tijd aansluiting vinden bij de markt, anders haal je het niet. Chris heeft dat voor elkaar gekregen, vooral door te luisteren en door nooit op te geven. En op tijd op te houden met de verkooppraatjes. Zo iemand is goud waard.‘ Inmiddels heeft Boomaars, die bij het schrijven van dit artikel in het buitenland zat, een nieuwe stek binnen OTB Group gevonden. Hij heeft de leiding bij OTB Engineering op zich genomen.

Bijker blijft wel op zijn plek om de machines nog verder te pushen. Dit tot genoegen van Breddels: ’Niet veel mensen kunnen in de schoenen van Martin staan. Het is uiterst complexe technologie waarbij ieder detail van doorslaggevende betekenis kan zijn. Martin heeft als een van de weinigen de kennis en capaciteiten in huis om dat in goede banen te leiden.‘ Zelf voelt Bijker zich wel thuis in de snelle wereld van de zonnecellen. ’Het gaat heel erg hard. Iedereen loopt zichzelf voorbij. Het zou me niks verbazen als de industrie volgens een soort wet van Moore-model zou gaan werken. Iedere zo veel maanden weer een paar tienden van procenten meer rendement.‘

Wat Bijker het allerleukste vindt aan zijn functie en zijn bedrijf? ’De no-nonsensementaliteit. En de vrijheid om eens wat te proberen, ook al kan dat wel eens tot een uitglijder leiden.‘ Met de zonnecellen is OTB die uitglijder duidelijk bespaard gebleven.