Miljoeneninvestering in onderzoek ethisch verantwoorde innovatie
Zes consortia met topwetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten krijgen in totaal 113,8 miljoen euro om de komende jaren wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s uit te voeren. Minister Van Engelshoven (OCW) stelt deze middelen beschikbaar vanuit het Zwaartekracht-programma.
Een van de consortia draait om de ethiek rond sociaal disruptieve technologieën. Wetenschappers van Universiteit Twente, TU Delft, Universiteit Utrecht en TU Eindhoven ontvangen een bijdrage van 17,9 miljoen euro voor de ontwikkeling van nieuwe methoden om baanbrekende technologieën als kunstmatige intelligentie en moleculaire biologie moreel te evalueren. Het tienjarige programma moet leiden tot meer grip op de grote veranderingen die disruptieve innovaties teweegbrengen in onze samenleving.
Nieuwe technologieën schieten als paddenstoelen uit de grond. Denk aan innovaties op het gebied van kunstmatige intelligentie, virtual reality, nanogeneeskunde, moleculaire biologie, neurotechnologie en klimaattechnologie. Deze technologieën zullen een grote impact hebben op het dagelijks leven en kunnen bijdragen aan de oplossing van vraagstukken als klimaatverandering en de uitputting van grondstoffen. Maar ze roepen ook morele vragen op die nopen tot ethische reflectie. Waarden als privacy, vrijheid en gelijkheid, de grens tussen natuurlijk en kunstmatig en de perceptie van vrijheid en verantwoordelijkheid komen onder druk te staan.
De onderzoekers spreken van een ‘heroriëntatie op het gebied van de ethiek van technologie’. Ze gaan binnen het programma nieuwe methoden ontwikkelen die noodzakelijk zijn om de nieuwe disruptieve technologieën te begrijpen, moreel te evalueren, en zo nodig in te grijpen in de wijze waarop de technologie zich ontwikkelt. Bijkomend doel is om de ethiek en filosofie in brede zin te vernieuwen door te onderzoeken hoe klassieke ethische waarden en filosofische begrippen een andere betekenis krijgen door moderne technologie.
‘Met deze subsidie kunnen we ons vakgebied vernieuwen zodat het beter kan bijdragen aan verantwoorde innovatie’, zegt Philip Brey, UT-hoogleraar filosofie en ethiek van technologie en programmaleider van ‘Ethics of socially disruptive technologies’. ‘De grootste vernieuwing in het programma zit in het idee dat de technologie onze basisbegrippen en basiswaarden uitdaagt en beïnvloedt. Dat vraagt dat we deze eerst moeten actualiseren voor we ze gebruiken om er de technologie mee te bestuderen.’
