Losse eilandjes funest voor komende digitalisering

De digitalisering grijpt om zich heen. Machines worden slimmer, het productieproces moet goedkoper en sneller, zonder dat er aan kwaliteit wordt ingeboet. Het internet of things (iot) speelt een steeds crucialere rol. Zo zal het internet in de toekomst steeds vaker het productieproces aansturen, met als gevolg dat de mens voor een deel overbodig raakt. Uit onderzoek van Reportlinker blijkt dat de wereldwijde markt voor iot in de machinebouw zal groeien van 750 miljoen dollar in 2017 naar 2,7 miljard dollar in 2022, een samengestelde jaarlijkse groei van 28,7 procent.

Dit is een forse verandering, zeg gerust een revolutie, waar we onze ogen niet voor mogen sluiten. De vraag is of machinebouwers oog hebben voor de impact van deze technologische ontwikkelingen op de vervaardiging van hun producten. En hoe pas je je aan?

Algemeen Dagblad bombardeerde 2018 zelfs als het jaar van het internet der dingen. Onder meer de slimme koelkast, thermostaten en straatverlichting werden in het artikel aangehaald, maar ik geloof dat deze trend niet voorbijgaat aan de productiekant van machinebouw. Door sensoren en software te verbinden met internet zijn machines op afstand te bewaken en aan te sturen. Noodzakelijk in een vluchtige samenleving waarin de time-to-market en de productlifecycles steeds korter worden. Daarnaast gaat ook het verzamelen van data een steeds prominentere rol spelen, al wil de consument daar vanwege privacyredenen vaak nog niet aan.

Natuurlijk wil geen ondernemer de boot missen. Kijk naar de positie die Nokia in het landschap van de mobiele telefonie verwierf en hoe snel het zijn koppositie verloor aan de concurrentie toen de destijds revolutionaire smartphone opkwam. Meegaan in het concept van Smart Machine Industry is het devies, waardoor bedrijven flexibeler kunnen opereren en de kosten kunnen verlagen. Om te polsen in hoeverre ondernemers in de machinebouw de urgentie van een digitale verandering zien, nam Siemens Industry Software de proef op de som via een benchmark onder bijna zeshonderd machinebouwbedrijven die vanuit Nederland opereren.

Stap nu in

Het beeld ontstaat dat er wel digitale ontwikkelingen gaande zijn, maar dat het volgens machinebouwers aan de productiekant zo’n vaart niet zal lopen. De helft van de bevraagde bedrijven investeert op digitaal vlak vooral in verdere automatisering van het designproces, terwijl een groot deel verwacht dat digitalisering zich aan de interne kant doorzet. Niet zozeer dus op het vlak van de productie, terwijl daar juist veel winst te halen is. Gek, want de helft van de ondervraagden onderkent dat er winst te boeken is in het machinebouwproces.

Een gehoorde opmerking tijdens het onderzoek was: ‘Vooroplopen heeft geen zin als de klant er niet aan toe is, maar je mag ook niet achterlopen.’ Met andere woorden: technologie wordt pas belangrijk als de klant haar op prijs stelt en ervoor wil betalen. Deze strategie kan gevaarlijk zijn als een technologische trend snel en krachtig doorzet, want het duurt dan even om een organisatie op de juiste manier op te tuigen. Een belangrijk advies: stap nu in en sorteer voor op de digitale verandering die komen gaat.

Behalve dat sommige machinebouwers de impact van de digitalisering wellicht onderschatten, heeft een derde van de ondervraagden ook geen helder beeld over de digitale skills waar over een paar jaar behoefte aan is. 37 procent heeft daarbij nog geen strategie voor het moderniseren van procesapplicaties, waarbij het probleem vooral zit in de mate van integratie. Het gaat in de machinebouw om complexe processen waarvoor vaak afzonderlijk applicaties worden aangeschaft. Verschillende afdelingen hebben moeite hun activiteiten op elkaar af te stemmen.

Zaak is om oude organisatiestructuren – waar afdelingen als losse eilandjes fungeren – los te laten. Bijna de helft van de bedrijven (47 procent) beaamt dat het lastig is om deze denkwijze af te schudden. Zeker in een conservatief denkend bedrijf met medewerkers met lange dienstverbanden is het moeilijk om de muren tussen afdelingen af te breken. ‘Het is nog te vaak eigen huis en haard eerst’, was een gehoorde opmerking. Toch is de inrichting van de organisatie sterk bepalend voor het succes van de digitalisering, waar in de toekomst standaardisatie in combinatie met differentiatie nodig zal zijn om als het ware ‘massa maatwerk’ te kunnen leveren.

Wacht dus niet op de druk van de klant, maar neem zelf het voortouw zodat de boot niet wordt gemist. Niemand wil eindigen zoals Nokia.