Klaar voor de start … af!

Alexander Pil is hoofdredacteur van Mechatronica&Machinebouw.

Zo’n drieënhalf jaar geleden schreef Mechatronica&Machinebouw voor het eerst over Smart Industry – ik heb het even opgezocht. Toen sprak iedereen nog over Industrie 4.0, de Duitse term die sinds de Hannover Messe van 2014 in Nederland heeft plaatsgemaakt voor de ‘Nederlandse’ versie. De jaren erna lag de nadruk op visies ontwikkelen, rapporten schrijven en actieagenda’s opstellen. Veel gepraat dus en weinig actie.

Op technologiebeurzen worden bezoekers doodgegooid met het concept. En ook in de media word je overspoeld met wijze heren en dames die je op het hart drukken vooral de boot niet te missen. Goedbedoeld natuurlijk en ook terecht want ondertussen is wel duidelijk dat Smart Industry meer is dan een hype. Het heeft zonder twijfel de potentie om de maakindustrie volledig op haar kop te zetten.

De potentie, ja, want in de praktijk blijkt het allemaal niet zo eenvoudig. Slechts weinig bedrijven zijn al vergevorderd in de omslag naar een slimme fabriek. Goede voorbeelden zijn onder meer Bosch, Festo en Rockwell, die een groot deel van hun eigen productiecapaciteit hebben geautomatiseerd en vernetwerkt. Die bedrijven gebruiken hun eigen fabs als Smart Industry-labs. Of neem 247Tailorsteel uit Varsseveld, waar je online lasergesneden en gekante producten uit buis en plaat kunt bestellen, in elke gewenste vorm, volautomatisch geproduceerd en razendsnel geleverd.

Het zijn echter de uitzonderingen op de regel. Verreweg de meeste bedrijven zitten nog in de interessefase. Ze realiseren zich dat ze ‘er iets mee moeten’. Wat dat is, weten ze niet. En al helemaal niet hoe. Lastig is dat Smart Industry een containerbegrip is geworden. Internet of things, big data, cybersecurity, adaptieve robotica, 3d printing – op zichzelf al brede onderwerpen – worden zonder pardon onder de noemer Smart Industry geschoven. Daardoor zien geïnteresseerde bedrijven al snel door de bomen het bos niet meer.

Smart Industry is veel meer dan even snel al je machines aan het net hangen. Je kunt het niet zomaar van de plank trekken en installeren. Smart Industry is maatwerk. Eenieder moet voor zichzelf achterhalen welke onderdelen uit het hele spectrum voor hem interessant zijn. En dat is niet eenvoudig als componentenleveranciers om het hardst schreeuwen dat zij dé oplossing hebben terwijl ze slechts een klein schakeltje in de keten vertegenwoordigen. Wat bedrijven nodig hebben, is een partner die verder durft te kijken dan de grenzen van zijn eigen koninkrijkje. Gezien de complexiteit van Smart Industry hebben ze zelfs niet genoeg aan één partner; er is een cluster nodig.

Dat is precies het idee achter Smart Industry 4U, een initiatief van Festo met als doel de hele keten samen te brengen. Demcon, Eplan, Itsme en MCA Stamhuis nemen deel in deze open samenwerking. Het vijftal krijgt bijval uit de industrie vanwege de bredere kijk die het heeft. Van concrete projecten is het nog niet gekomen, onder meer door een zekere terughoudendheid bij geïnteresseerde bedrijven. Wat zijn de risico’s? Wie is verantwoordelijk? Wat gebeurt er met mijn data?

Veel bedrijven worstelen met die eerste stap op weg naar Smart Industry. Stil blijven staan is sowieso geen optie omdat je dan links en rechts wordt ingehaald. De oplossing? Gewoon beginnen want onderweg bijsturen kan altijd. Waarmee je begint, hangt natuurlijk sterk af van het bedrijf. Het toverwoord is informatie. Hoe meer data, hoe beter je kunt sturen. Het geeft je inzicht in waar de knelpunten zitten in de processen, hoe het machinepark erbij staat, welke wensen klanten hebben, et cetera. Die gegevens moeten vervolgens voor de hele organisatie beschikbaar zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat er een connectie moet komen tussen de veelal strikt gescheiden werelden van erp en mes. Een grote klus die de hele maakindustrie vroeg of laat zal moeten aanpakken.

Begin echter klein. Hang eerst één machine vol met sensoren en leer van je ervaringen. Dergelijke successen helpen om de neuzen dezelfde kant op te krijgen in de organisatie. Smart Industry is immers zo disruptief dat het flinke veranderingen met zich meebrengt. Zo’n cultuuromslag heeft aandacht nodig. Daarna is het zaak om de vaart erin te houden. Steeds een stapje dichter bij het einddoel: een slimme fabriek in een slimme keten.