‘Investeringen in goed energiemanagementsysteem binnen enkele maanden terugverdiend’

Bedrijven kunnen veel meer uit energiemonitoring halen dan ze nu doen, zo wijst de praktijk uit. Kristof Jacobs van Schneider Electric pleit voor centrale dataverzameling en het plaatsen van deze informatie in de juiste context. ‘Duurzamer produceren lukt alleen als je volledig inzicht hebt in alle energiestromen.’

Alexander Pil

Een jaar of tien à vijftien geleden begonnen bedrijven het belang in te zien van duurzaamheid. Soms niet eens vanwege hun groene hart, maar vanwege energiebesparing. Ze installeerden meters en sensoren en kregen daarmee snel inzicht in de grootste energieslurpers. Vaak bleken dat motoren, compressoren of pompen. Door een frequentieregelaar op zo’n systeem te monteren, konden die bedrijven al een mooie stap zetten. Helaas is het vaak bij deze inspanning gebleven.

‘Als je fabrikanten vandaag de dag vraagt of ze een energiemonitoringsysteem hebben, is het antwoord meestal ‘ja’. Als je dan vraagt wat er daadwerkelijk met die data gebeurt, blijft het vaak stil’, zegt Kristof Jacobs, senior offer manager Software & Advisors bij Schneider Electric. ‘Af en toe kijkt er weleens iemand naar de meters en worden de resultaten verzameld in een Excel-bestandje, maar het ontbreekt aan goede data-analyse.’

En dat terwijl er volgens Jacobs vaak heel veel data beschikbaar zijn. ‘Van de beschikbare data is typisch slechts 20 procent nodig om bedrijfskritieke processen goed te laten verlopen. Met de rest wordt meestal niets gedaan. Daar zit juist de winst, in de resterende, zogenaamde dark data.’

Deze data zijn bij bedrijven verspreid over de hele organisatie en daar zit het probleem, zegt Jacobs. ‘Onlangs was ik bij een multinational, waar iemand de opdracht had gekregen om te onderzoeken waar ze energie konden besparen. Ze vertelde me dat ze letterlijk alle afdelingen binnen de organisatie afging om daar de gegevens op te halen om ze vervolgens te bewerken in Excel. Ik kon het bijna niet geloven, maar dat is bij veel meer bedrijven gewoon de realiteit.’

Data linken

Jacobs vraagt in gesprek met klanten vaak of ze hem kunnen vertellen hoeveel de productie van één item precies heeft gekost in termen van energie, elektriciteit, gas, werkuren, water, grondstof, et cetera. ‘Ik ben nog niemand tegengekomen die daar exact antwoord op kon geven’, zegt hij. ‘Ze willen dat zelf ook weten maar tasten in het duister hoe ze dat voor elkaar moeten krijgen. Ze weten wel hoeveel een productielijn verbruikt of hoeveel een specifieke batch aan grondstoffen kost, maar die data zijn vaak verspreid en niet in context gebracht. De enige manier is dan om deze data bij elkaar te zoeken en in een spreadsheet de analyses te doen. Maar op deze manier loop je natuurlijk achter de feiten aan. Dit is geen realtime oplossing; snel ingrijpen als je de gewenste prestaties niet haalt, is niet mogelijk.’

Er zijn volgens Jacobs meer interessante data die je wilt koppelen. Denk aan de machinestatus. ‘De machines in een productielijn staan immers niet continu te draaien. Ze moeten bijvoorbeeld wachten op input, zijn in onderhoud of moeten opwarmen of afkoelen. Al die statussen hebben een specifiek energieprofiel. Dat is natuurlijk zeer waardevolle informatie als je het energieverbruik in je fabriek goed wilt analyseren.’ Hetzelfde geldt voor batches: welke kostte veel energie en welke weinig? En hoe komt dat? Ook de operators kunnen een verschil maken, dus je wilt graag hebben vastgelegd welke shift er in de fabriek actief is.

Single source of truth

Jacobs adviseert bedrijven die duurzaamheid en energiemonitoring serieus nemen om één grote database op te tuigen waarin alle data komen te staan. ‘En dan bedoel ik ook alle data. Niet alleen verbruik maar ook kwaliteit, onderhoud, productie, engineering en financiën. Echt alles, zodat ook de context duidelijk wordt.’

Op die manier voorkom je volgens Jacobs zogenaamde datasilo’s die veel organisaties hoofdbrekens opleveren. ‘Door alles samen te brengen, bouw je een single source of truth, waaruit iedereen de informatie kan halen die voor hem relevant is. Een energiemanager is geïnteresseerd in andere data dan een plantmanager of de financieel directeur. Elke rol heeft een andere behoefte. De database moet dus via verschillende dashboards toegankelijk zijn.’

Jacobs zegt dat het een kwestie is van gewoon beginnen. ‘Misschien start je met alleen de energiedata, als je maar de visie hebt dat je toewerkt naar zo’n single source of truth.’

Hij constateert dat veel operationsmanagers hun controlekamers op dit moment voornamelijk gebruiken om de productie aan te sturen. ‘Je kunt dat breder trekken door naast de operationele data ook financiële gegevens te koppelen, key performance indicators te visualiseren en onderhoud- en engineeringdata te tonen. Dan krijg je, wat wij noemen, een unified operation center. Afhankelijk van de persoon die ernaar kijkt, geeft het systeem andere data en kpi’s, maar het is wel allemaal realtime, waardoor je direct kunt ingrijpen. Om zo’n unified operation center te krijgen, moet de basis goed zijn. Je kunt niet datagedreven werken zonder die single source of truth.’

Groene zuivel

Jacobs noemt als voorbeeld een duurzame zuivelproducent, waar onlangs met software van Schneider Electric-dochter Aveva een zeer succesvolle pilot werd gedraaid. ‘Een energiedashboard maken kan iedereen’, stelt hij. ‘De truc is om de juiste data in beeld te krijgen en ze in context te brengen met het productieproces. We doen dat in overleg met de klant. We kijken welke hardware aanwezig is en bespreken de kpi’s. Als het kader duidelijk is, dan hebben we binnen vijf dagen een energiemonitoringsysteem operationeel.’

‘In het eerste halfjaar van die pilot ga je natuurlijk voor de snelle winst’, zegt Jacobs. Bij de zuivelproducent werden de resultaten al snel zichtbaar. ‘Op vrij korte termijn hebben ze op het gebied van waterverbruik een besparing gerealiseerd van 8 procent. Op gasverbruik is de analyse nog niet volledig afgerond, maar door eerst de pieken weg te werken, gaat er al 5 procent minder gas doorheen.’ Jacobs schat dat investeringen in een goed energiemanagementsysteem zich typisch binnen enkele maanden hebben terugverdiend.

Verbruik voorspellen

Zodra je als bedrijf serieus met je data aan de slag bent, kun je gaan oogsten. ‘Vanaf het moment dat je data naar het systeem stuurt, krijg je aanbevelingen. Als er iets vreemds gebeurt, omdat data niet matchen met de normale gang van zaken, krijg je direct een melding’, vertelt Jacobs. ‘De ingebouwde machine learning zorgt ervoor dat je automatisch een seintje krijgt als er iets niet in de haak is. Automated analytics noemen we dat.’

Een stap verder is advanced analytics. Jacobs: ‘Dat is een krachtige tool waarmee je zaken kunt gaan voorspellen. Iedereen denkt dan natuurlijk gelijk aan predictive maintenance. Dat is eigenlijk relatief makkelijk. Je weet immers hoe een onderdeel normaal presteert. Wanneer het hiervan afwijkt, is de kans groot dat er onderhoud nodig is.’

Het wordt een stuk ingewikkelder als je zaken als kwaliteit, doorvoer, uptime of energie-efficiëntie wilt voorspellen, weet Jacobs. ‘Deze advanced analytics geven je de mogelijkheid om tussen tienduizenden productieparameters net die specifieke parameters te bepalen die de grootste invloed hebben op de kpi die je wilt onderzoeken, en tussen welke grenzen die moeten blijven om een optimaal resultaat te krijgen. Handmatig lukt je dat nooit.’

Die aanpak werkt natuurlijk heel goed voor het voorspellen van de energie-efficiëntie. ‘Je kunt achterhalen welke parameters in je proces het belangrijkste zijn en met welke instellingen je het zuinigst werkt. Met die informatie in je hand kun je aan de slag om je fabriek nog efficiënter te maken.’

Alles in context

Waar moeten bedrijven beginnen? ‘De eerste stap is voor jezelf duidelijk hebben wat je doel is’, antwoordt Jacobs. ‘Breng vervolgens in kaart wat je al hebt staan. Waar liggen de pijnpunten? Waarom heb je de dingen die je nu wilt niet vijf jaar geleden al gedaan? Waar loop je tegenaan? Als je dat weet, dan is het zaak om zo veel mogelijk van die pijnpunten weg te nemen. Maak een plan en start een pilot met focus op jouw duurzaamheidsstrategie.’

‘Uiteindelijk moet iedereen duurzamer en energiezuiniger gaan produceren. En dat gaat alleen lukken als je inzicht hebt in je huidige energiestromen. De data die je nu al ter beschikking hebt, moet je in context brengen zodat je effectief kunt optimaliseren en een performanter productieproces kunt opbouwen. Dat is heel moeilijk zonder een single source of truth’, besluit Jacobs.

Dit artikel is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met Schneider Electric.