Informatie of deformatie?

Eric Hezemans is director systems development bij NTS.

We krijgen per dag evenveel informatie aangeboden als iemand uit de middeleeuwen in zijn hele leven. De trend is dat we alsmaar meer informatie tot ons zullen krijgen. De vraag dringt zich op of we deze grote hoeveelheid stimuli nog steeds zullen kunnen blijven verwerken met onze geest. Psychologen en mental coaches hebben er meer dan hun handen aan vol. Grote groepen grijpen naar legale en illegale pillen om ermee om te kunnen gaan. We geloven met z’n allen dat we door moeten, tegen onze gezondheid in.

Een andere vraag is of al deze informatie ons altijd meer en noodzakelijk inzicht zal geven. Een overdosis aan informatie leidt immers ook af van het gewenste overzicht of inzicht en stimuleert vaak ongezonde nieuwsgierigheid die graag buiten wenselijke kaders treedt. We maken ons nu druk over de Amerikanen die onze mails zouden meelezen en opslaan. Datzelfde doen natuurlijk ook de Chinezen en naar alle waarschijnlijkheid ook de Europeanen en de Russen. Wikileaks was een hot issue maar alle werelddelen waren erbij betrokken.

Tegelijkertijd zijn sociale media ongehoord populair en zetten we, op eigen initiatief, ons hele leven op internet en delen het graag met alles en iedereen. We koppelen er ook vaak foto, film en geluid aan. Ik betwijfel of een ieder daarin verstandig zijn grenzen kan vinden maar het vult blijkbaar een niet te stoppen behoefte in.

Ik kan me niet voorstellen dat er geen grote drommen Amerikaanse ambtenaren mijn mailtjes, sms’jes en app’jes lezen of Facebook, Linkedin en Google+ napluizen. Simpelweg omdat ik niet interessant ben voor hen maar ook omdat het onbetaalbaar zou zijn dat voor miljarden mensen te doen. Het zijn computerprogramma’s die teksten analyseren en zoeken naar bijzondere woordcombinaties die een aanwijzing kunnen zijn dat we plannen hebben die onze burgerveiligheid in de weg staan. Een nieuwe soort oorlogsvoering die geen veldoorlog meer is. Een leven zonder oorlog kunnen we blijkbaar nog altijd niet leiden ondanks ons alsmaar gemiddeld hoger wordende opleidingsniveau.

Google en de zijnen verzamelen informatie om gerichte reclame op ons af te vuren zodat onze kooplust verder wordt opgedreven. We kopen echter zelf. En vergeet ook niet onze eigen overheden dicht bij huis, die alsmaar meer trucjes ontdekken om meer belastingen te kunnen innen. Soms prima, omdat waar mensen zijn er ook altijd list en bedrog in het spel zijn en belastingen worden ontdoken. Soms dubieuzer met slechts als doel financiële gaten van bestuurlijke tekortkomingen te dichten. Denk aan de verplichte aanschaf van blackboxjes in je eigen auto die je rijgedrag continu registreren om die daarna te kunnen belasten. Zo stond de familie De’ Medici vroeger al in een Alpenpas om belasting te heffen en werden het steenrijke Italiaanse bankiers. Belastingen zijn dus niet per definitie eerlijk.

Natuurlijk kunnen we ook niet zonder wetgeving om onethische kwesties te regelen. De wetten zijn altijd veel te laat bij een alsmaar versnellende informatiewereld. Mijn idee is echter dat we zelf veel in de hand hebben wat informatie met ons kan doen. Het begint dus bij onszelf en daarna bij onze eigen overheden die we democratisch hebben gekozen.

De geschiedenis heeft keer op keer laten zien dat technologie niet de oorzaak is van onwenselijkheden, ook al stelde die techniek individuen of zelfs hele groeperingen in staat onacceptabele dingen te doen. Denk aan de vele oorlogen maar ook de aantasting van andere basis mensenrechten. Het waren mensen zoals u en ik die individuen aan de macht brachten die er ook slechte dingen mee deden. Wernher von Braun stond, naast de V2, ook aan de basis van de ruimtevaart die ons weer de computertechnologie bracht waarmee we onder meer mensenlevens kunnen redden.

Opkomende technologieën als bijvoorbeeld het internet of things en Industrie 4.0 komen, of we het willen of niet. Met deze technologie komt ook weer een megadomein aan informatie los. Het is aan de mens en de overheid hiermee verstandig en ethisch om te gaan. Lukt dat niet, zal dat in mijn optiek leiden tot deformatie van een goede samenleving.