Industrie 3.1

Alexander Pil is hoofdredacteur van Mechatronica&Machinebouw.

Ik begin oud te worden. Dat merk ik niet alleen fysiek nu het nieuwe volleybalseizoen is begonnen en ik weer gelijk overal pijntjes heb. Ik merk het ook aan mijn zapgedrag. De afgelopen weken heb ik naar Zomergasten gekeken, dat ik vroeger vooral een traag oudemensenprogramma vond. Ik zag onder meer de uitzending met Beatrice de Graaf, hoogleraar conflict en veiligheid aan de Universiteit Leiden. Ze vertelde dat de aanslag van 11 september 2001 voorkomen hadden kunnen worden; de informatie om de terroristen tegen te houden, was beschikbaar. Maar ja, er stond zo veel data in de CIA- en NSA-files dat niemand de duistere plannen had opgemerkt.

Ik moest eraan denken toen ik de artikelen over Industrie 4.0 las voor Mechatronica&Machinebouw 7 van 30 augustus. Wellicht moet ik die term even uitleggen want hij is vooral in Duitsland in zwang. Industrie 4.0 verwijst naar de vierde industriële revolutie waarvan we aan de vooravond staan – als we de hype mogen geloven. Het is de overgang naar intelligente fabrieken waar alles met elkaar communiceert: het lege potje vertelt aan de vulmachine wat hij wil en het CNC-station laat aan de centrale weten dat zijn frees aan vervanging toe is. Alles online, alles gekoppeld, alles bekend.

Leuk hoor, maar ik zie vooral problemen. Als alle onderdelen, modules en machines van alles door elkaar roepen, krijg je een kakofonie van data. Wie kan daar nog wijs uit? Je zit al direct aan de problematiek van big data: zo veel gegevens dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Net als de Amerikaanse opsporingsdiensten in alle intel niet de juiste links konden leggen om het gevaar te lokaliseren. Achteraf ja, toen ze wisten waar ze moesten kijken maar toen was het te laat.

In een afgezonderde fabriek zie ik Industrie 4.0 nog wel werken. Verschillende autofabrikanten zijn al een heel eind op weg. In de productielijnen van Tesla Motors in Californië rijden de dragers bijvoorbeeld zelfstandig en willekeurig routes langs de verschillende bewerkingsstations. Hoewel dat op zich een knappe prestatie is, is zo‘n fabriek nog redelijk overzichtelijk. Echt Industrie 4.0 is het niet.

Industrie 4.0 gaat veel verder. Het predikt communicatie naar buiten, naar de fabrieken van toeleveranciers en klanten die misschien wel aan de andere kant van de wereld staan. Vind dan nog maar eens een optimale verdeling in je productie. Walmart is een typisch voorbeeld in de big data-discussie. De Amerikaanse supermarktreus verwerkt een miljoen transacties per uur die worden opgeslagen in databases met in totaal 2560 terabyte aan gegevens. Het kan daar zelf al nauwelijks wijs uit, laat staan dat het optimale instructies kan geven aan zijn toeleveranciers die op hun buurt een eigen netwerk aan gegevens onder controle proberen te houden. Dat is toch echt waar de adepten van Industrie 4.0 naartoe willen.

Maar oké, laten we aannemen dat de hardware over een paar jaar geavanceerd genoeg zal zijn om alle superintelligente software-instructies snel genoeg te kunnen verwerken (in het verleden behaalden resultaten zijn immers een garantie voor de toekomst). Dan komen we bij het volgende probleem: welke taal gaan we spreken? Ik hoef nauwelijks te beargumenteren dat een Babylonische spraakverwarring evident is. Op PLM-niveau lukt het nu niet eens om een standaard taal (af) te spreken, getuige onder meer het ’PLM in de keten‘-initiatief van Brainport Industries. Er moet nog heel wat water door de Rijn voordat we zover zijn. En eerlijk gezegd, zie ik het niet gebeuren. Met heel veel moeite zal het één marktsegment misschien lukken om het op termijn voor elkaar te boksen – mijn hoop is gevestigd op de auto-industrie – maar dat is onmogelijk compatibel met bijvoorbeeld de halfgeleidersector.

Dan is er nog een heikel punt: security. Het is nu al een hele uitdaging om kwaadwillenden buiten te houden. Stel je voor hoe hard hackers en louche concurrenten zullen lachen wanneer iedereen zijn systemen openzet zodat partners erop kunnen inhaken. Dat is bijna uitlokking.

Kortom: een vierde industriële revolutie? Dat valt voorlopig wel mee. Het is zeker geen revolutie; daarvoor moeten er nog veel te veel hobbels worden genomen. Ik zie het meer als een logisch vervolg van de digitalisering (de derde industriële revolutie). Industrie 3.1 dus. Op initiatief van de overheid neemt de Duitse industrie het wel zeer serieus. Het kan dus geen kwaad om u er eens in te verdiepen. Wellicht blijken uw systemen al Industrie 4.0-compatible te zijn.