Het Imec van de backend … in Nederland?
Paul van Gerven is redacteur van Mechatronica&Machinebouw.
Herinnert u zich het Bluebird-project nog? Het is u vergeven als dat niet zo is. Het is immers tien jaar geleden dat TNO dat consortium bij elkaar bracht om in Nederland chipstapelmachines te ontwikkelen. Vervolgens verdween het initiatief een klein jaar later alweer van het toneel, toen het de ‘crisissubsidie’ van de Hightech Topprojecten misliep. Bluebird heeft nog een paar jaar aan de beademing bij TNO gelegen, maar in wezen heeft het maar heel kort en alleen op papier bestaan.
Anno 2018 vindt het Business Cluster Semiconductors (Bcsemi) het tijd voor een nieuwe poging. Onlangs tekenden twintig partijen een intentieverklaring om het Chip Integration Technology Centre van de grond te krijgen. In het CITC moet de complete semiconketen uit de hele wereld zich verzamelen om precompetitief chipintegratietechnologie te ontwikkelen. Dat wil zeggen: geavanceerde methodes bedenken om verschillende chips en eventueel andere componenten als microfluïdica, fotonica en sensoren boven of naast elkaar te combineren in één module.
Het CITC zou beslist in een behoefte voorzien. De algemene opvatting is dat de halfgeleiderindustrie zich heeft opgesplitst. Nog slechts een select aantal bedrijven houdt zich op de vertrouwde manier bezig met de wet van Moore: reductie van de kosten per transistor. Voor de rest blijven er echter meer dan voldoende mogelijkheden over om op andere manieren waarde toe te voegen aan silicium, met chipintegratie als een van de belangrijkste opties.
Zie het als een herhaling van de geschiedenis: zoals decennia geleden de componenten van circuits werden geïntegreerd op één substraat, zo worden nu steeds vaker chips en andere componenten gecombineerd tot (sub)systemen die er van de buitenkant uitzien als één chip. De voordelen zijn vergelijkbaar: reductie van afmetingen en kosten, en verbetering van prestaties.
De backend (assemblage, verpakking en testen van chips) was altijd een minder zichtbaar deel van de halfgeleiderindustrie, een weinig glamoureus sluitstuk van het productieproces. Maar tegenwoordig bemoeit zelfs een grootmacht als Apple zich er persoonlijk mee. De techreus drong bij zijn chipmaker TSMC aan op een geavanceerde verpakkingsmethode voor de A10-processor. En het hart van de Apple Watch bestaat uit één pakketje met daarin 42 individuele chipjes.
RFID-toegangsbeveiliging nu nog makkelijker
Voor Identification and Access Management (I.A.M.) heeft Pilz het bedrijfsmoduskeuze- en toegangsautorisatiesysteem PITmode. Voor een onderdeel van dit systeem, de PITreader, heeft Pilz een RFID-transponder in kaart- en stickerformaat ontwikkeld. Alle varianten zijn vrij beschrijfbaar en rechten kunnen vastgelegd worden door gebruik te maken van de eenvoudig passende softwaretools.
Over chipintegratie worden bovendien maar liefst twee internationale roadmaps opgesteld, vergelijkbaar met de bekende roadmap die ten grondslag lag aan de wet van Moore. Niet alleen chipfabrikanten, maar ook hun klanten bemoeien zich daarmee. Systemen worden immers steeds minder in elkaar gezet door losse componenten op een bordje te prikken; betere prestaties worden gerealiseerd met een eclectische systeemaanpak.
Allemaal krachtige signalen, kortom, dat chipintegratie een vlucht neemt. En een logisch moment om er een open-innovatiecentrum voor te starten, een Imec voor de backend. Dit in tegenstelling tot Bluebird, dat afgezien van de crisis een paar jaar te vroeg was.
Alle seinen dus op groen voor het CITC? Ja, maar met de kanttekening dat de businesscase voor de Nederlandse belastingbetaler ook in orde moet zijn. De ervaring leert dat dergelijke centra blijvend afhankelijk zijn van subsidie. Zelfs Imecs omzet bestaat nog altijd voor een dikke vijftien procent uit bijdragen van de overheid.
De subsidie terugverdienen moet echter geen probleem zijn; chipintegratie biedt nieuwe kansen die de brede Nederlandse semiconsector via het CITC kan verzilveren. Ook ontwikkelaars van producten in de agro, healthcare, rf en fotonica krijgen ermee te maken en kunnen profiteren. Misschien willen bedrijven uit het buitenland zich in de periferie van het CITC vestigen, of er ontstaan nieuwe uit. Mogelijkheden te over, dus tegen harde eisen aan de economische impact zal niemand bezwaar hebben.
