De veranderende eisen in machineveiligheid

In het 2012 Corporate Responsibility Report geeft Rockwell Automation een visie op de belangrijkste trends in de industriële automatisering. Een toe te juichen initiatief, zeker gezien de huidige economische situatie die veel vraagtekens oproept. Voor een toelichting hierop spreken we met Stephen Podevyn, businessmanager Safety bij Rockwell Automation. ‘De drijvende krachten achter alle veranderingen zijn de economie en de technologie. Deze krachten zorgen voor veranderingen in de vraag, nieuwe technologie en een steeds grotere nadruk op duurzaamheid in productie. Heel belangrijk daarin is het belang van safety of machineveiligheid.’

Het belang van safety is niet nieuw. Wat is dan de belangrijkste ontwikkeling daarin? Podevyn: ‘Ik zie steeds vaker dat grote eindgebruikers eisen dat hun leveranciers van machines beschikken over functional safety management. Dat houdt in dat de machinebouwer, die verantwoordelijk is voor de veiligheid van machines, moet kunnen laten zien hoe hij alle aspecten van veiligheid organiseert. Zo dient hij onder meer aan te geven wie er binnen zijn bedrijf experts zijn in machineveiligheid, welke opleidingen deze personen volgen, hoe zij de service hebben geregeld, wie er naar de klant gaat om onderhoud te verzorgen en hoe zij omgaan met updates van bestaande machines. Dit soort eindgebruikers behoort uiteraard bij de top van de bedrijven. Zij zijn goed op de hoogte van de laatste veiligheidseisen en proberen daar ook naar te handelen.’

‘Tegelijk zie ik ook veel oude machines die nog in bedrijf zijn en waarvoor renovaties worden gepland’, gaat Podevyn verder. ‘We worden ook in dat soort situaties gevraagd om te kijken naar de functionele veiligheidsvereisten. We hebben daar experts voor. Ook het ontwerp van een state-of-the-art safety-systeem voor de bewuste machine nemen we voor onze rekening. In sommige gevallen constateren we dat delen van oudere machines niet meer voldoen aan de huidige eisen. Als de eigenaar van de machine die delen tijdens de renovatie niet wil renoveren, geven we een expliciete waarschuwing aan de gebruiker. Het is natuurlijk wel onze plicht de gebruiker duidelijk te wijzen op de risico’s die hij dan loopt. We nemen niet de risico’s voor onze rekening van machinedelen die de eindgebruiker bewust in de oude staat laat.’

Sistema

Hoe is het gesteld met het ontwerp van het veiligheidssysteem? Welke trend ziet Podevyn daarin? ‘Bij het ontwerp gaat het vooral om de verplichte bepaling van het Performance Level, of PL, van een machine. Een trend is dat machinebouwers op zoek gaan naar handige engineeringtools om dat PL te bepalen. Machinebouwers willen hun ontwerpproces vereenvoudigen, versnellen en tegelijk rekening houden met de wettelijke eisen. Wij noemen dat machine equipment builder performance. Om de machinebouwer daarmee te helpen, hebben we Safety Automation Builder ofwel SAB ontwikkeld, met als onmisbare onderdeel de koppeling van SAB aan Sistema. Deze Safety Automation Builder hebben we onlangs geïntroduceerd. Het is vooral configuratiesoftware. Daarmee kunnen gebruikers hun weg vinden door het ontwerpproces van veiligheidssystemen. Belangrijk is de grote toegankelijkheid van deze tool. Hij is gratis te downloaden. Inmiddels hebben in de Benelux al meer dan tweehonderdvijftig mensen dat gedaan.’

Bij het bepalen van het PL van veiligheidsapplicaties is Sistema inmiddels een onmisbaar hulpmiddel. Alle statistische gegevens van de MTBF’s van relevante veiligheidscomponenten zitten daarin. Hoe werkt de koppeling van SAB aan Sistema? ‘De gebruiker van SAB kan zijn ontwerp downloaden in Sistema. En Sistema is bij alle machinebouwers bekend’, weet Podevyn. ‘Door de koppeling van SAB aan Sistema voert het een controle uit van het veiligheidsproject dat in SAB is ontwikkeld. Uiteraard volgens de EN-Iso 13849-1. Alle aspecten en vraagpunten voor het PL worden door Sistema gecheckt. Zijn er onderdelen niet correct, dan zal Sistema dat aangeven. Als alles in het project ingevuld en in orde is, maakt Sistema een systeemrapport. Sistema bepaalt het PL-niveau. Met het systeemrapport van Sistema is de PL-bepaling ook meteen gevalideerd. Als het PL is bepaald, krijg je een Excel-tabel met alle veiligheidsfuncties. En met Proposal Works beschik je over een volledige stuklijst. Daarnaast kun je een standaard prijslijst en aanbiedingen van al onze componenten opvragen.’

Hoe gebruik je SAB? Podevyn: ‘Je start met het gewenste PL-niveau voor een project. Uiteraard nadat een risico-inventarisatie is uitgevoerd. SAB gaat uit van PLE. Maar je mag ook uitgaan van een lager performance level. Vervolgens wordt de lay-out van de machine beoordeeld. Praktisch altijd zal de engineer een Cad-programma gebruiken. De tekeningen daarvan zijn te exporteren naar SAB. In de tekening staan de access points. Op welke plaatsen kunnen de operators bij de machine? En hoe komen de operators bij de machine? SAB biedt daarvoor de bekende pictogrammen. Deze kun je met drag and drop naar de betreffende locatie slepen. Daarna kies je een veiligheidsoplossing. Kies je voor een hek, veiligheidsmat of tweehandenbediening? Met een selectietool kies je de veiligheidscomponenten, gekoppeld aan artikelnummers, prijzen en kortingen. Met de knop ‘raise’ worden die componenten in het project geïmporteerd. Het resultaat is een compleet overzicht van een veiligheidsbesturing. De bestanden uit tekenprogramma’s zijn te exporteren naar SAB, maar ook omgekeerd. Bijvoorbeeld de import van het complete veiligheidsproject in Eplan.’

Apple

Behalve machineveiligheid zijn er meer trends te onderkennen in de industriële automatisering. Een heel andere trend is het ontstaan van nieuwe markten. Tussen nu en 2025 moeten we volgens een rapport van McKinsey rekenen met 1,8 miljard nieuwe consumenten. Het grootste deel daarvan zal leven in de groeiende economieën. De vraag naar andere producten dan wat nu standaard is, zal daardoor groeien. Deze andere vraag zien we ook al in rijkere landen. Door immigratie en veroudering van de bevolking ontstaat een andere consumentenmarkt. De industrie moet zich dus wereldwijd aanpassen. En dan niet alleen haar assortiment producten, maar ook haar logistiek en service.

‘De technologie van de toekomst wordt steeds sterker bepaald door informatisering’, stelt Podevyn. ‘Informatisering is nodig om plant-wide optimisation door te voeren. Dat vraagt om realtime beschikbaarheid van kritieke informatie en netwerken op Ethernet; net zo belangrijk als productiviteit en flexibiliteit. En door het hoge niveau van productie-automatisering worden de arbeidskosten binnen de totale bedrijfskosten minder belangrijk. Vandaar dat bedrijven zoals Apple en Caterpillar niet meer per se kiezen voor het Verre Oosten. Bij een productielocatie gaat het straks om de beschikbaarheid van mensen die kunnen werken met een hoge automatiseringsgraad.’

Netwerkbeveiliging

De vierde trend is duurzaam produceren. Ondanks alle sceptische tegengeluiden krijgen alle productiebedrijven te maken met de eis om duurzaam te produceren. Of het gaat om verbruik van energie, schoon water en CO2-uitstoot, de keuze voor duurzaam produceren is niet langer een optie waar je voor of tegen kunt zijn. Vertaald naar de praktijk vereist dit nog meer efficiëntie in het gebruik van grondstoffen, verpakking en logistiek. Behalve dat het een morele verplichting is – maatschappelijk verantwoord ondernemen – is het ook goed voor het imago van de onderneming. Bovendien kan het goed samen gaan met kostenbesparing en een hogere productiviteit.

Een andere trend is die van netwerkbeveiliging. ‘We weten allemaal dat industriële netwerken tegenwoordig net zo kwetsbaar zijn als andere netwerken. Alleen de aanschaf van een pakket apparaten, aangevuld met software, is niet de oplossing’, schetst Podevyn. ‘Wat je nodig hebt, is een samenhangend security-beleid. Wij propageren daarvoor een vijfstappenplan. De eerste stap is een verscherpte controle op alles dat fysiek of digitaal het bedrijf binnenkomt. Wie kan er binnen en tot hoe ver kunnen mensen ongemerkt komen? Wie heeft toegang en hoe worden wachtwoorden en gebruikersnamen beheerd? De tweede stap zijn de firewalls, detectie- en preventiesystemen. Elke poging van onbevoegden om binnen te dringen, moet je detecteren en registreren. De derde stap is het tijdig updaten van software. Veel patches worden gemaakt voor extra veiligheid. Deze moet je wel goed installeren zodat de besturingssoftware ongestoord blijft werken. De vierde stap is een beheersysteem van wachtwoorden. Een goed beheersysteem voorkomt veel nodeloos tijdverlies. De vijfde en laatste stap is het omschakelen van de besturing op run mode. Met Logix versie 20 kun je bijvoorbeeld communicatiepoorten en slots aan de backplane selecteren die met bepaalde controllers moeten communiceren.’

Bart Driessen is freelance journalist