ASML levert oplossing voor haperende productie medische isotopen
Bij de evaluatie van alternatieve euv-bronnen zijn onderzoekers van ASML gestuit op een nieuwe methode om medische isotopen te produceren. De Veldhovense machinebouwer draagt de technologie over aan een consortium dat in de race is om te worden uitgeroepen tot Nationaal Icoon. Dat heeft de machinebouwer dinsdag bevestigd tegenover deze uitgave.
Tijdens een bijeenkomst woensdag op het ministerie van Economische Zaken presenteert ASML net als negen andere kandidaten zijn voorstel aan het publiek. Een jury onder leiding van Hans Wijers kiest daaruit in een later stadium maximaal drie winnaars.
De status van Nationaal Icoon geeft recht op speciale ondersteuning van de overheid. Winnaars van de editie 2016 krijgen drie jaar lang een speciale ambassadeur die zich in binnen- en buitenland inzet om van het project een nationaal succes te maken. Eerder werd onder meer kwantuminstituut Qutech uitgeroepen tot Nationaal Icoon.
Miljoenenkrediet
Medische isotopen worden onder meer gebruikt in de nucleaire geneeskunde, bijvoorbeeld om tumoren op te sporen of te behandelen. De exotische atoomsoorten worden op dit moment geproduceerd in verouderde nucleaire reactoren die al veel langer in bedrijf zijn dan oorspronkelijk beoogd. Dat tast de leveringszekerheid aan en brengt hoge kosten met zich mee.
Zo hebben de twee reactoren in Petten – goed voor dertig procent van de wereldproductie – de afgelopen jaren langdurig stilgelegen. NRG, het bedrijf dat de centrale exploiteert, dreigde daarop in 2014 failliet te gaan. Slechts dankzij een miljoenenkrediet van minister Kamp ter overbrugging wist het sluiting te voorkomen.
RFID-toegangsbeveiliging nu nog makkelijker
Voor Identification and Access Management (I.A.M.) heeft Pilz het bedrijfsmoduskeuze- en toegangsautorisatiesysteem PITmode. Voor een onderdeel van dit systeem, de PITreader, heeft Pilz een RFID-transponder in kaart- en stickerformaat ontwikkeld. Alle varianten zijn vrij beschrijfbaar en rechten kunnen vastgelegd worden door gebruik te maken van de eenvoudig passende softwaretools.
De methode die ASML op het spoor is gekomen, lijkt een uitstekend alternatief. Met een kleinere installatie kunnen net zo veel isotopen worden geproduceerd als met de Pettense reactor, tegen lagere kosten en zonder de vorming van nucleair afval. Bovendien bestaat de mogelijkheid andere isotopen te maken dan nu gangbaar zijn.
Bemoedigend
De techniek van ASML is gebaseerd op de vrije-elektronenlaser, een laservariant waarbij de golflengte vrij instelbaar is van microgolven tot röntgenstraling. Er kan dus ook euv-licht mee worden geproduceerd, en sinds de start van het euv-lithografieproject eind jaren negentig heeft ASML de techniek enkele malen onder de loep genomen als potentiële opvolger van de huidige laser-produced plasma-brontechnologie.
Tot op heden was de conclusie van deze evaluaties telkens hetzelfde: op dit moment nog niet nodig. Zo ook de laatste keer, al laat ASML-woordvoerder Niclas Mika weten dat werk aan een bron op basis van de vrije-elektronenlaser elk gewenst moment kan worden opgestart.
Dankzij een oplettende onderzoeker was er echter wel een interessante bijvangst: de isotoopproductie. Het concept valt te vergelijken met bestaande installaties op basis van lineaire deeltjesversnellers. Daarin worden ook intense elektronenbundels op een doelwit geschoten en omgezet in fotonen of andere deeltjes. Die botsen op een tweede doelwit, waarbij verschillende isotopen worden gevormd.
ASML voerde samen met relevante partners een haalbaarheidsstudie uit en de resultaten zijn dermate bemoedigend dat zij nu een consortium vormen om de methode door te ontwikkelen voor commercieel gebruik. ASML zal daaraan steun verlenen, maar niet in een leidende rol. Welke organisaties verder nog zijn betrokken, wordt niet bekendgemaakt zolang de onderhandelingen nog lopen.
